Neurologia Praktyczna 4/2024

Badania kliniczne nowych leków w chorobie Alzheimera: aktualizacja 2020-2023

Tłumaczenie artykułu:

Clinical trials of new drugs for Alzheimer disease: a 2020–2023 update

Streszczenie

Choroba Alzheimera (Alzheimer’s disease – AD) jest główną przyczyną otępienia, to istotny i nierozwiązany problem na całym świecie. Patogeneza AD obejmuje różne zdarzenia patofizjologiczne, w tym gromadzenie się amyloidu i białka tau, proces neurozapalny oraz uszkodzenie neuronalne. Badania kliniczne skupiające się na nowych lekach w AD datują się od 2020 r., chociaż od tego czasu dokonano kolejnych postępów. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration – US FDA) zarejestrowała adukanumab i lekanemab, przeciwciała skierowane przeciw amyloidowi, co oznacza koniec niemal 20-letniego okresu bez nowych leków w AD. W tym obszernym przeglądzie dokonano rewizji wszystkich prób klinicznych wyszczególnionych na stronie ClinicalTrials.gov, przedstawiając

leżące u ich podstaw założenia i plany badań. W trwających próbach klinicznych testuje się obecnie liczne, obiecujące nowe leki w AD. Główne kierunki w tych badaniach obejmują terapie oparte na patofizjologii, modyfikujące przebieg choroby oraz rekrutowanie uczestników we wcześniejszych okresach schorzenia. Te trendy uwydatniają ważne znaczenie prowadzenia podstawowych badań naukowych dotyczących patofizjologii, zapobiegania oraz interwencji, zanim pojawi się uszkodzenie mózgu spowodowane przez AD.

Słowa kluczowe: choroba Alzheimera, próby kliniczne, przeciwciała przeciw amyloidowi,

przeciwciała przeciw tau, neuroprotekcja, usprawnienie funkcji poznawczych, neurozapalenie

Keywords: Alzheimer disease, clinical trials, anti-amyloid, anti-tau, neuroprotection, cognitive enhancement, neuroinflammation

Tenekteplaza w porównaniu z alteplazą w leczeniu ostrego udaru niedokrwiennego w ciągu 4,5 godz. od wystąpienia objawów udaru mózgu (ATTEST-2): randomizowane, otwarte badanie kliniczne w grupach równoległych

Tłumaczenie artykułu:

Tenecteplase versus alteplase for acute stroke within 4.5 h of onset (ATTEST-2): a randomised, parallel group, open-label trial

Streszczenie

Tło. Tenekteplaza wykazuje potencjalne przewagi w porównaniu z alteplazą, standardowym lekiem stosowanym w dożylnej trombolizie w ostrym udarze niedokrwiennym, ze względu na możliwość podania w formie pojedynczego bolusa oraz potencjalnie wyższą skuteczność. W badaniu ATTEST-2 oceniano, czy tenekteplaza nie ustępuje skutecznością alteplazie lub czy przewyższa ją pod względem efektywności,

gdy zostanie zastosowana w ciągu 4,5 godz. od wystąpienia objawów.

Metody. Przeprowadzono prospektywne, randomizo wane, otwarte badanie w grupach równoległych z zaślepioną oceną punktu końcowego w 39 brytyjskich ośrodkach leczenia udarów mózgu. Osoby dorosłe z ostrym udarem niedokrwiennym, wcześniej w pełni samodzielne, kwalifikujące się do trombolizy dożylnej w czasie krótszym niż 4,5 godz. od chwili, gdy były widziane bez objawów, zostały losowo przydzielone w stosunku 1 : 1 do otrzymywania dożylnej alteplazy 0,9 mg/kg m.c. lub tenekteplazy 0,25 mg/kg m.c., za pomocą telefonicznego systemu interaktywnej odpowiedzi głosowej. Pierwszorzędowym punktem końcowym był rozkład wyników w Zmodyfikowanej skali Rankina (modified Rankin Scale – mRS) z 90. dnia i został on przeanalizowany przy użyciu regresji logistycznej porządkowej w zmodyfikowanej populacji zgodnej z zamiarem leczenia. Pierwszorzędowy wynik przetestowano w celu oceny braku niższości (iloraz szans braku niższości dla tenekteplazy w porównaniu z alteplazą o wartości 0,75) oraz oceny wyższości, jeśli brak niższości został potwierdzony. Wyniki oceny bezpieczeństwa obejmowały śmiertelność, objawowe krwawienie wewnątrzczaszkowe, nieme kliniczne krwawienie wewnątrzczaszkowe stwierdzane w badaniach obrazowych i duże krwawienie zewnątrzczaszkowe. Badanie prospektywnie zarejestrowano na ClinicalTrials.gov (NCT02814409).

Wyniki. W okresie od 25 stycznia 2017 r. do 30 maja 2023 r. 1858 pacjentów zostało losowo przydzielonych do grupy leczonej, 1777 z nich otrzymało leczenie trombolityczne i zostało włączonych do zmodyfikowanej populacji zgodnej z zamiarem leczenia (n = 885 w grupie z tenekteplazą i n = 892 w grupie z alteplazą). Średni wiek uczestników wynosił 70,4 roku [SD (standard deviation – odchylenie standardowe) 12,9], a mediana wyniku w Skali udarowej Narodowego Instytutu Zdrowia (National Institutes of Health Stroke Scale) wynosiła 7 [IQR (interquartile range – rozstęp ćwiartkowy) 5-13] na początku badania. Tenekteplaza nie uzyskała gorszych rezultatów od alteplazy pod względem dystrybucji wyników w skali mRS po 90 dniach, ale też nie miała nad nią wyższości [iloraz szans 1,07; 95-procentowy przedział ufności (confidence interval – CI) 0,90-1,27; wartość p dla braku niższości < 0,0001; p = 0,43 dla wyższości]. W grupie tenekteplazy zmarło 68 (8%) pacjentów, natomiast w grupie alteplazy zmarło 75 (8%) pacjentów, objawowy krwotok śródmózgowy [zdefiniowany według kryteriów SITS-MOST (Safe Implementation of Stroke Thrombolysis, Monitoring Study – Protokół leczenia fibrynolitycznego pacjentów w ostrej fazie udaru niedokrwiennego

mózgu, badanie monitorujące] wystąpił u 20 (2%) w porównaniu z 15 (2%) pacjentami, krwawienie domózgowe śródmiąższowe typu 2 wystąpiło u 37 (4%) w porównaniu z 26 (3%) pacjentami, krwawienie wewnątrzczaszkowe po leczeniu wystąpiło u 94 (11%) w porównaniu

z 78 (9%) pacjentami, istotny klinicznie krwotok zewnątrzczaszkowy wystąpił odpowiednio u 13 (1%) w porównaniu z 6 (1%) pacjentami, a obrzęk naczynioruchowy wystąpił u 6 (1%) uczestników w obu grupach.

Interpretacja wyników. Tenekteplaza w dawce 0,25 mg/kg wykazała równoważną skuteczność w porównaniu z alteplazą w dawce 0,9 mg/kg, gdy została zastosowana w ciągu 4,5 godz. od wystąpienia objawów ostrego udaru niedokrwiennego. Uproszczony sposób podania tenekteplazy, szczególnie w przypadku transportów międzyszpitalnych, wskazuje na zasadność preferowania jej w leczeniu trombolitycznym ostrego udaru niedokrwiennego. Populacja badania ATTEST-2 była liczna i reprezentatywna dla pacjentów w Wielkiej Brytanii kwalifikujących się do trombolizy. Wyniki tego badania, w połączeniu z danymi z innych badań, stanowią mocny dowód wspierający wprowadzenie tenekteplazy jako leku pierwszego wyboru w miejsce alteplazy.

Zespół Alicji w Krainie Czarów (Alice in Wonderland syndrome – AIWS): częstość występowania i cechy charakterystyczne u osób dorosłych z migreną

Tłumaczenie artykułu:

Alice in Wonderland syndrome (AIWS): prevalence and characteristics in adults with migraine

Streszczenie

Cel. Zespół Alicji w Krainie Czarów (Alice in Wonderland syndrome – AIWS) jest zaburzeniem sensorycznym charakteryzującym się zniekształceniem postrzegania somatosensorycznego i/lub wzrokowego. Ponadto mogą występować deformacje percepcji czasu oraz objawy derealizacji/depersonalizacji. AIWS często towarzyszy migrenie. Jego rozpowszechnienie i kliniczna charakterystyka pozostają słabo poznane. Z tego powodu zbadano częstość występowania oraz objawy AIWS u osób z migreną. Wysunięto hipotezę, że AIWS występuje częściej u pacjentów migrenowych z aurą niż u tych bez aury.

Metody. Było to prospektywne, przekrojowe badanie kohortowe, przeprowadzone w wysoce specjalistycznym ośrodku leczenia bólów głowy. Uczestnicy chorzy na migrenę wypełniali kwestionariusze, podając szczegółowe dane dotyczące demografii, bólów głowy, cech charakterystycznych AIWS oraz występowania przejściowych zjawisk wzrokowych, np. fragmentarycznego widzenia.

Wyniki. Spośród 808 pacjentów z migreną 133 osoby (16,5%, średnia wieku 44,4 ± 13,3 roku, 87% kobiet) opisywały wystąpienie objawów AIWS w czasie swego życia. Najczęściej występowały mikro- i/lub telopsje (72,9%), następnie mikro- i/lub makrosomatognozje (49,6%) oraz makro- i/lub pelopsje (38,3%), trwające przeciętnie pół godziny. Objawy AIWS pojawiały się w związku z bólami głowy u 65,1% osób, a u 53,7% pierwszy epizod AIWS wystąpił w wieku 18 lat lub wcześniej. Migrenowi pacjenci z aurą byli bardziej skłonni opisywać występowanie objawów AIWS niż osoby chore na migrenę bez aury (19,5% wobec 14,1%, p = 0,04). Uczestnicy z AIWS zgłaszali wyższą częstość występowania 17 spośród 22 badanych fenomenów wzrokowych.

Wniosek. Wydaje się, że objawy AIWS są powszechnym zjawiskiem w życiu pacjentów chorych na migrenę. Korelacja i kliniczne podobieństwa AIWS i migreny z aurą mogą wskazywać na wspólne patomechanizmy przyczynowe.

Słowa kluczowe: szerząca się depolaryzacja korowa, aura migrenowa, bóle głowy, fenomeny

wzrokowe

Keywords: cortical spreading depolarization, migraine aura, headache, visual phenomena

Przełom akinetyczny i zespoły odstawienia: rekomendacje „Choroba Parkinsona” Niemieckiego Towarzystwa Neurologicznego

Tłumaczenie artykułu:

Akinetic crisis and withdrawal syndromes: guideline “Parkinson’s disease” of the German Society of Neurology

Streszczenie

Przełom akinetyczny jest dobrze znanym, rzadkim, potencjalnie zagrażającym życiu stanem w chorobie Parkinsona, charakteryzującym się podostrym nasileniem akinezji, sztywności, gorączki, zaburzeń świadomości, towarzyszącymi objawami wegetatywnymi i przemijającą opornością na lewodopę. W przeszłości przełom akinetyczny uważano za „zespół odstawienia” rozumiany jako przerwanie leczenia dopaminergicznego. Ostatnio opisano inne „zespoły odstawienia” – swoisty „zespół odstawienia agonistów dopaminy” czy „zespół odstawienia głębokiej stymulacji mózgu” – jako stany nagłe z charakterystycznymi podostrymi zespołami objawów. Wszystkie 3 stany wymagają natychmiastowego rozpoczęcia odpowiedniego leczenia w celu poprawy rokowania. W artykule przedstawiono kryteria diagnostyczne i opcje terapeutyczne tych trzech ostrych, poważnie upośledzających zespołów zgodnie z aktualnymi wytycznymi German Parkinson Guideline Group.

Słowa kluczowe: przełom akinetyczny, zespół odstawienia agonistów dopaminy, zespół odstawienia głębokiej stymulacji mózgu, kryteria diagnostyczne, leczenie, German Parkinson Guideline

Keywords: akinetic crisis, dopamine agonist withdrawal syndrome, deep brain stimulation withdrawal syndrome, diagnostic criteria, therapy, German Parkinson Guideline