Neurologia Praktyczna 1/2022

Odzyskiwanie funkcji kończyny górnej po udarze mózgu

Regaining function of the upper limb in post-stroke patients

Iwona Sarzyńska-Długosz

Streszczenie

Odzyskiwanie funkcji kończyny górnej, utraconej w następstwie udaru mózgu, jest procesem długotrwałym i trudnym. Kłopoty w realizacji celu terapii wynikają ze skomplikowanej budowy i złożonej funkcji kończyny górnej, które umożliwiają wykonywanie drobnych i bardzo precyzyjnych ruchów. W niniejszym artykule zebrano dane dotyczące obecnie dostępnych metod terapii i wspomagania rehabilitacji kończyny górnej, wraz z omówieniem nowoczesnych technologii informatycznych oraz możliwości zastosowania robotyki i rzeczywistości wirtualnej w odzyskiwaniu utraconej funkcji kończyny górnej. Przeanalizowano aktualne doniesienia naukowe dotyczące możliwych wskazań, korzyści i ograniczeń stosowania poszczególnych metod terapii. Mimo licznych metod postępowania rehabilitacyjnego wykorzystywanego w terapii kończyny górnej nadal nie opracowano jednorodnego, rekomendowanego sposobu postępowania. Konieczne są dalsze duże badania z randomizacją, by ocenić skuteczność i bezpieczeństwo zastosowania poszczególnych metod lub ich kombinacji w celu umożliwienia optymalnego powrotu do zdrowia po udarze mózgu.

 Abstract

Recovering the function of the upper limb, lost following a stroke, is a long and difficult process. Problems with achieving the goal of the therapy result from the complicated structure and functions of the upper limb, which enable the performance of small and very precise movements. This article collects data on currently available rehabilitation methods and adjuvant therapies supporting rehabilitation of the upper limb, along with a discussion of modern information technologies and the possibilities of using robotics and virtual reality in the process of recovering the lost function of the upper limb. Current scientific reports on possible indications, benefits and limitations of the use of different methods of therapy were analyzed. Despite numerous methods of rehabilitation treatment used in upper limb therapy, there is still no uniform, recommended treatment method. Further large, randomized trials are needed to assess the effectiveness and safety of individual rehabilitation methods, or their combinations, in order to enable optimal recovery after the stroke.

Słowa kluczowe: udar, kończyna górna, rehabilitacja, metody terapii

Keywords: stroke, upper limb, rehabilitation, methods of treatment

Wczesne odróżnianie dysocjacji poznawczo-ruchowej od zaburzeń przytomności: pułapki i wskazówki

Tłumaczenie artykułu:

Early discrimination of cognitive motor dissociation from disorders of consciousness: pitfalls and clues

Streszczenie

Ocena przyłóżkowa przytomności i świadomości po ciężkim urazie mózgowym może być utrudniona przez zakłócające czynniki kliniczne (tj. pułapki) ingerujące w wytwarzanie odpowiedzi w sferze zachowania i ruchowej na bodźce zewnętrzne. Pomimo stosowania zweryfikowanych skal klinicznych w rzeczywistości obserwuje się wysoki wskaźnik błędnych rozpoznań. Retrospektywnie przeanalizowano grupę badaną 49 pacjentów z ciężkim urazem mózgowia, przyjętych do programu neurorehabilitacyjnego w ostrym okresie. Zachowanie pacjenta oceniano z zastosowaniem Narzędzia do oceny zachowania motorycznego (Motor Behavior Tool) oraz Zweryfikowanej skali wychodzenia ze śpiączki (Coma Recovery Scale Revised). U wszystkich pacjentów dokonano systematycznej oceny pod kątem obecności pułapek, w tym: polineuropatii i/lub miopatii, i/lub mielopatii, dużych uszkodzeń nerwów czaszkowych, niedrgawkowego stanu padaczkowego, afazji (ruchowej lub całkowitej), ślepoty korowej, zajęcia wzgórza oraz czołowego zespołu akinetycznego. Stwierdzono dużą częstość występowania (75%) pułapek potencjalnie hamujących czuciową impulsację dośrodkową (polineuropatia, miopatia, mielopatia i afazja czuciowa), ruchową impulsację odśrodkową (polineuropatia, miopatia, afazja ruchowa i czołowy zespół akinetyczny) oraz wewnętrzną aktywność mózgu (zajęcie wzgórza i padaczka). Niemniej jednak z pomocą Narzędzia do oceny zachowania motorycznego wykryto rezydualne funkcjonowanie poznawcze (tj. stan dysocjacji poznawczo-ruchowej) bez względu na obecność tych pułapek u 70% pacjentów, u których rozpoznanie jako niereaktywnych ustalono z zastosowaniem Zweryfikowanej skali wychodzenia ze śpiączki. Z jednej strony pułapki mogą przyczyniać się do mylnego rozpoznania, z drugiej zaś można twierdzić, że są one kluczem do rozpoznania raczej dysocjacji poznawczo-ruchowej niż prawdziwych zaburzeń przytomności, biorąc pod uwagę ich widoczne działanie na równowagę impulsacji wejściowej-wyjściowej czuciowo-ruchowej.

Słowa kluczowe: zaburzenia przytomności, dysocjacja poznawczo-ruchowa, uszkodzenie mózgu, Narzędzie do oceny zachowania motorycznego, Zweryfikowana skala wychodzenia ze śpiączki

Keywords: disorders of consciousness, cognitive motor dissociation, brain injury, Motor Behavior Tool, Coma Recovery Scale

Resekcja martwej części mózgu w złośliwym zawale w obszarze unaczynienia tętnicy środkowej mózgu: doświadczenia własne i metaanaliza dostępnych dowodów

Tłumaczenie artykułu:

Strokectomy for malignant middle cerebral artery infarction: experience and meta‐analysis of current evidence

Streszczenie

Resekcja martwej części mózgu (strokectomy) to chirurgiczne wycięcie poudarowego, zawałowego obszaru mózgu z zachowaniem integralności czaszki, w odróżnieniu od hemikraniektomii odbarczającej. Obie metody mogą ograniczać złośliwy zespół tętnicy środkowej mózgu (malignant middle cerebral artery – MCA), ale dowody dotyczące resekcji martwej części mózgu są skąpe. W niniejszym artykule autorzy przedstawiają swoje dane i metaanalizę dotyczącą resekcji ogniska zawałowego w porównaniu z hemikraniektomią w złośliwym zawale w obszarze unaczynienia MCA. Wszystkie przypadki złośliwego zawału w obszarze unaczynienia MCA, wymagające interwencji chirurgicznej w dużym ośrodku specjalistycznej opieki (od stycznia 2012 r. do grudnia 2017 r., n = 24), analizowano pod kątem średnicy kraniotomii, powikłań, czasu obserwacji i efektów końcowych ocenianych w Zmodyfikowanej skali Rankina (modified Rankin score – mRS). Dobry efekt końcowy definiowano jako mRS 0-3 po 12 miesiącach. W metaanalizie efekt końcowy po resekcji ogniska zawałowego (łącznie na podstawie danych kohorty autorów i opublikowanych badań) porównano z hemikraniektomią (dane o kohorcie autorów łącznie z opublikowanymi danymi z badań klinicznych DECIMAL, DESTINY i HAMLET). W opisywanej serii przypadków (n = 24, 12/12 K/M, średni wiek 45,83 ± 8,91 roku, zakres 29-63 lat) 4 pacjentów poddano resekcji martwej części mózgu (SC), a 20 hemikraniektomii (HC). U pacjentów poddanych SC średnica kraniotomii była mniejsza niż u pacjentów poddanych HC (odpowiednio 86 ± 13,10 mm, 120 ± 4,10 mm; p = 0,003), powikłania występowały rzadziej (25%, 55%) i zły efekt końcowy również rzadziej (25%, 70%). W zebranych danych (n = 41 SC, 71 HC) wykazano lepszy efekt końcowy resekcji ogniska zawałowego niż hemikraniektomii (OR 2,2; 95% CI 0,99-4,7; p = 0,051). Podsumowując, resekcja martwej części mózgu może nie być gorsza, mieć niższe ryzyko i koszty w porównaniu z hemikraniektomią, wystarczające, aby uzasadnić dalsze badania i być może randomizowane badanie kliniczne.

Słowa kluczowe: złośliwy zawał w obszarze unaczynienia tętnicy środkowej mózgu, kraniektomia odbarczająca, resekcja martwej części mózgu

Keywords: malignant MCA infarction, decompressive craniectomy, strokectomy

Charakterystyka kliniczna i rezultaty w pierwotnych ropniach mózgu: analiza retrospektywna

Tłumaczenie artykułu:

Clinical characteristics and outcome of primary brain abscess: a retrospective analysis

Streszczenie

Tło. Pacjenci z pierwotnymi ropniami mózgu często przedstawiają nietypowe objawy, a wyniki leczenia są różne. Autorzy zbadali cechy demograficzne, laboratoryjne i widoczne w neuroobrazowaniu u pacjentów z ropniami mózgu w ich szpitalu oraz wyodrębnili czynniki wpływające na rezultat.

1. Autorzy retrospektywnie zebrali dane pacjentów z rozpoznanym pierwotnym ropniem mózgu w ich szpitalu od stycznia 2011 r. do grudnia 2020 r. Przeanalizowano cechy kliniczne, czynniki predysponujące, wyniki laboratoryjne i radiologiczne, leczenie oraz rezultaty.
2. Spośród 57 pacjentów z rozpoznanym pierwotnym ropniem 51 (89,47%) miało powyżej 40 lat, a 42 (73,68%) stanowili mężczyźni. Jedynie 8 chorych (14,04%) prezentowało klasyczną triadę objawów w postaci bólu głowy, gorączki i ogniskowego deficytu neurologicznego; 15 pacjentów (26,31%) miało choroby współistniejące, z których najczęstsza była cukrzyca. Dodatnie wyniki posiewów ropnego materiału wewnątrzczaszkowego uzyskano w 46,15% przypadków, a Gram-ujemne enterobakterie były obecne u 33,33%, najczęściej występowała Klebsiella pneumoniae. 54,39% pacjentów podlegało leczeniu operacyjnemu, najczęściej w formie drenażu metodą stereotaktyczną. U 75,44% chorych uzyskano dobre rezultaty. Analiza wielowymiarowej regresji logistycznej wykazała, że pacjenci z bólem głowy mieli wyższe ryzyko gorszego rokowania (iloraz szans 6,010, 95% przedział ufności 1,114-32,407, p = 0,037).
3. Mężczyźni i osoby powyżej 40. roku życia mieli większe ryzyko wystąpienia ropnia mózgu niż odpowiednio kobiety i pacjenci poniżej 40. roku życia. Niewielu pacjentów prezentowało klasyczną triadę objawów. Cukrzyca była najczęstszą chorobą współistniejącą. Dodatnie wyniki posiewów materiału wewnątrzczaszkowego były rzadsze, a głównymi wykrywanymi patogenami były Gram-ujemne enterobakterie, zwłaszcza Klebsiella pneumoniae. Większość pacjentów miała dobre rokowanie, natomiast czynnikiem wpływającym na rokowanie mógł być ból głowy.

Słowa kluczowe: choroby współistniejące, ból głowy, pierwotny ropień mózgu, wyniki końcowe pacjentów, czynnik ryzyka

Keywords: comorbidities, headache, primary brain abscess, patient outcome, risk factor

Funkcjonalne zaburzenie neurologiczne i stwardnienie rozsiane: przegląd systematyczny mylnych rozpoznań i nakładanie się obrazów klinicznych

Tłumaczenie artykułu:

Functional neurological disorder and multiple sclerosis: a systematic review of misdiagnosis and clinical overlap

Streszczenie

Stwardnienie rozsiane (multiple sclerosis – MS) i funkcjonalne zaburzenie neurologiczne (functional neurological disorder – FND) to stany stanowiące diagnostyczne wyzwanie, ponieważ mogą się w nich pojawiać podobne objawy. Autorzy dokonali systematycznego przeglądu piśmiennictwa w celu identyfikacji pacjentów z MS, które mylnie rozpoznano jako FND, pacjentów z FND błędnie rozpoznanym jako MS i opisów pacjentów z obu schorzeniami. Oprócz opracowań poświęconych FND uwzględniono prace z udziałem pacjentów z innymi schorzeniami funkcjonalnymi i psychiatrycznymi, które spowodowały wystąpienie objawów prowadzących do podjęcia badań pod kątem rozpoznania MS, co w innym kontekście prawdopodobnie nazwano by FND. W opisywanym przeglądzie wskazuje się, że MS jest jedną z najczęstszych przyczyn mylnego rozpoznania FND i odwrotnie. Autorzy omawiają błędy kliniczne, które jak się wydaje, doprowadzają do nieprawidłowych rozpoznań, takie jak nadmierne zwracanie uwagi na współistniejące choroby psychiatryczne podczas ustalania rozpoznania FND lub przesadne poleganie na badaniach neuroobrazowych w celu rozpoznania MS, oraz przedstawiają praktyczne sposoby, by tego uniknąć. Współistnienie tych dwóch stanów chorobowych prawdopodobnie występuje często, ale zostało słabo przebadane, a to zwiększa stopień zawiłości rozpoznania i leczenia pacjentów zarówno z MS, jak i FND. Mylne rozpoznanie i choroby współistniejące w obliczu powstających terapii opartych na faktach dla MS i FND to zagadnienia istotne klinicznie w opiece nad tymi pacjentami oraz w terapeutycznych próbach klinicznych, szczególnie w MS, ponieważ FND może być ukrytym czynnikiem zakłócającym.

Słowa kluczowe: stwardnienie rozsiane, funkcjonalne zaburzenie neurologiczne, zaburzenie konwersyjne, psychogenny, mylne rozpoznanie

Keywords: multiple sclerosis, functional neurological disorder, conversion disorder, psychogenic, misdiagnosis