Neurologia Praktyczna 1/2020

Postępy w leczeniu miażdżycy tętnic pozaczaszkowych w prewencji udaru mózgu

Tłumaczenie artykułu:
Update in the treatment of extracranial atherosclerotic disease for stroke prevention

Streszczenie
Na całym świecie udar mózgu stanowi wiodącą przyczynę śmierci i niepełnosprawności osób dorosłych. Miażdżyca tętnic pozaczaszkowych (extracranial atherosclerotic disease – ECAD), zwłaszcza zwężenie tętnicy szyjnej, odpowiada za ok. 18-25% udarów niedokrwiennych mózgu. Postępy w neuroobrazowaniu, leczeniu zachowawczym i zabiegowym spowodowały w ostatnim czasie znaczący spadek częstości udarów mózgu będących następstwem zwężenia tętnicy szyjnej. Aktualne postępowanie w ECAD obejmuje optymalne leczenie farmakologiczne, endarterektomię tętnicy szyjnej (carotid endarterectomy – CEA) i stentowanie tętnicy szyjnej (carotid artery stenting – CAS). Wybór metody terapii zależy od występowania objawów, ciężkości zwężenia, czynników osobniczych, skuteczności metody i ryzyka powikłań z nią związanych. Celem niniejszego artykułu jest dokonanie przeglądu aktualnie dostępnych dowodów medycznych oraz wytycznych dotyczących leczenia zwężenia tętnicy szyjnej, porównanie skuteczności leczenia zachowawczego z postępowaniem zabiegowym (CAS i CEA) oraz wskazanie kierunków badań w przyszłości.

Diagnostyka i leczenie zaburzeń autonomicznych w zespołach otępiennych

Tłumaczenie artykułu:
Diagnosis and management of autonomic dysfunction in dementia syndromes

Streszczenie
Cel przeglądu. Zaburzenia autonomiczne często występują w przebiegu otępienia, szczególnie w otępieniach z ciałami Lewy’ego. W tym przeglądzie uwzględniono udokumentowanie obecności zaburzeń autonomicznych w otępieniu, częste objawy i możliwe metody postępowania.
Ostatnie doniesienia. Zaburzenia autonomiczne zostały ujawnione w chorobie Alzheimera i otępieniach z ciałami Lewy’ego. Do częstych objawów należą ortostatyczne zawroty głowy, omdlenia, upadki, objawy ze strony układu moczowego i zaparcia. Postępowanie niefarmakologiczne w hipotensji ortostatycznej powinno obejmować przepajanie wodą. W leczeniu farmakologicznym można stosować midodrynę lub droksydopę, która jednak nie jest dostępna w Europie. Atomoksetyna jest inhibitorem wychwytu zwrotnego noradrenaliny, który może okazać się skuteczny, jeśli przeprowadzone będą kolejne próby kliniczne. W przypadku zaparć można zastosować probiotyki, osmotyczne środki o działaniu przeczyszczającym, takie jak makrogol, oraz aktywatory kanału chlorkowego typu 2, takie jak lubiproston. Przy obecności objawów ze strony układu moczowego może być stosowany mirabegron.
Podsumowanie. Brakuje badań klinicznych na temat zaburzeń autonomicznych w otępieniu, a większość dotychczas zebranych danych pochodzi z badań poświęconych chorobie Parkinsona. Można jednak przygotować praktyczne zalecenia. Istnieje zapotrzebowanie na badania kliniczno-kontrolne z udziałem osób z otępieniem.

Słowa kluczowe: autonomiczny układ nerwowy, otępienie, hipotonia ortostatyczna, objawy ze strony układu moczowego, choroba z ciałami Lewy’ego

Leczenie powikłań ośrodkowego układu nerwowego w przebiegu dializ i transplantacji nerek

Tłumaczenie artykułu:
Treatment of central nervous system complications of renal dialysis and transplantation

Streszczenie
Cel przeglądu. Większość neurologów w czasie swojej praktyki napotka pacjentów, u których prowadzona jest terapia nerkozastępcza, w przebiegu której rozwinęły się powikłania neurologiczne, podczas gdy neurolodzy pracujący w szpitalach z oddziałami nefrologicznymi lub w ich pobliżu mogą być już dobrze zaznajomieni z wachlarzem możliwych powikłań ośrodkowego układu nerwowego (OUN) u tych pacjentów. Powikłania te mogą być często trudne w różnicowaniu z zaburzeniami związanymi z niewydolnością nerek lub chorobami ogólnoustrojowymi prowadzącymi do choroby nerek i mogą właściwie wynikać z interakcji między chorobą podstawową a działaniami ubocznymi leczenia. Pacjenci z chorobą nerek często cierpią na wiele schorzeń współistniejących i konieczne jest bardziej ogólne podejście do problemów diagnostyki i leczenia.
Ostatnie doniesienia. Niestety brakuje swoistych, wysokiej jakości danych dotyczących licznych powikłań OUN w leczeniu nerkozastępczym. W bieżącej pracy dokonano przeglądu głównych powikłań OUN związanych z dializą i transplantacją nerek oraz omówiono dostępne informacje dotyczące terapii, zaś w przypadkach gdy dowodów jest mało, szczegółowo opisano standardowe metody postępowania.
Podsumowanie. Biorąc pod uwagę, że brakuje swoistych dowodów dotyczących leczenia powikłań OUN w leczeniu nerkozastępczym, często konieczne jest przyjęcie zindywidualizowanego podejścia opartego na chorobach współistniejących i postępowanie według doświadczeń uzyskanych w ogólnej populacji. W przypadku leczenia tej skomplikowanej grupy pacjentów należy podkreślić, jak duże znaczenie ma współpraca pomiędzy neurologami a nefrologami.

Słowa kluczowe: dializa, przeszczep nerek, nerkowa terapia zastępcza, powikłania ośrodkowego układu nerwowego

Dlaczego nam się nie udaje: mechanizmy i czynniki nieskutecznej trombektomii w ostrym udarze niedokrwiennym

Tłumaczenie artykułu:
Why we fail: mechanisms and co-factors of unsuccessful thrombectomy in acute ischemic stroke

Streszczenie
Cel. Trombektomia mechaniczna (mechanical thrombectomy – MT) jest skutecznym sposobem leczenia pacjentów w ostrej fazie udaru niedokrwiennego mózgu. W ok. 16,5% interwencji nie dochodzi jednak do rekanalizacji. Przedstawiono własne doświadczenia w nieskutecznej MT i przeanalizowano przyczyny techniczne oraz parametry zależne od pacjenta przy niepowodzeniu zabiegu.
Metody. Przeanalizowano sytuację 596 pacjentów z ostrym udarem niedokrwiennym w zakresie krążenia przedniego i zakwalifikowanych do przeprowadzenia MT za pomocą cewnika aspiracyjnego i/lub stentu usuwalnego. Niepowodzenie określono jako 0, 1 lub 2a w skali mTICI (modified treatment in cerebral ischemia – zmodyfikowana skala leczenia w niedokrwieniu mózgu) [skala oceny skuteczności rekanalizacji, określa stopień udrożnienia naczynia – przyp. tłum.]. Grupę pacjentów z nieskuteczną MT poddano analizie dotyczącej przebiegu interwencji i porównano z pacjentami ze skuteczną trombektomią pod kątem parametrów obejmujących dane demograficzne, wywiad chorobowy, objawy udaru i leczenie.
Wyniki. Spośród 596 interwencji nie powiodło się 100 (16,8%) zabiegów. W 20 przypadkach nie można było dotrzeć do skrzepliny lub przejść przez nią za pomocą cewnika. U tych pacjentów często występowała choroba zarostowa tętnic obwodowych. U 80 pacjentów użycie stentu usuwalnego okazało się rzeczywiście nieskuteczne. W tej grupie ze złymi wynikami korelowały zaburzenia krzepnięcia, podczas gdy migotanie przedsionków wiązało się z pomyślnym skutkiem. Podanie trombolizy dożylnej oraz przyjęcie donorów tlenku azotu łączyło się z pomyślną rekanalizacją. Czas trwania interwencji był znacząco dłuższy w grupie nieskutecznych zabiegów.
Wnioski. W 20% nieskutecznej MT nie udało się dojść do skrzepliny lub przejść przez nią cewnikiem. W tych przypadkach można rozważać bezpośrednie nakłucie tętnicy szyjnej lub chirurgiczne uzyskanie dostępu do tętnicy szyjnej. W 80% nieskutecznych interwencji można było przejść cewnikiem przez skrzeplinę, ale nie udało się uzyskać rekanalizacji niedrożnego naczynia. Alternatywne sposoby mogą stanowić metody ratunkowe. Opracowanie nowych urządzeń i metod jest konieczne do poprawy odsetka rekanalizacji. Ocena istniejących wcześniej schorzeń może uwrażliwić na występowanie powikłań.

Słowa kluczowe: niepowodzenie zastosowania stentu usuwalnego, nieskuteczna trombektomia, udar mózgu, leczenie wewnątrztętnicze, tromboliza interwencyjna

Czy ucisk rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym może powodować czysty zespół uszkodzenia dolnego neuronu ruchowego?

Tłumaczenie artykułu:
Can compressive thoracic cord lesions cause a pure lower motor neurone syndrome?

Streszczenie
Zmiany uciskające rdzeń kręgowy zazwyczaj powodują zespół objawów uszkodzenia górnego neuronu ruchowego – osłabienie siły mięśniowej, spastyczność i utratę czucia poniżej poziomu uszkodzenia. Od dawna wiadomo, że ucisk rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym może manifestować się jako izolowany niedowład kończyn górnych typu uszkodzenia dolnego neuronu ruchowego, zespół określany jako spondyloza szyjna z zanikiem mięśni (cervical spondylotic amyotrophy). Przedstawiono opisy przypadków dwóch pacjentów z izolowanym osłabieniem kończyn dolnych typu uszkodzenia dolnego neuronu ruchowego w przebiegu ucisku rdzenia kręgowego na poziomie Th11/12, zaburzenie to autorzy nazwali spondylozą piersiową z zanikiem mięśni (thoracic spondylotic amyotrophy).

Skuteczność fumaranu dimetylu o przedłużonym uwalnianiu w wynikach samooceny przez chorych stanu po leczeniu i w pomiarach klinicznych u pacjentów z postacią rzutowo-remisyjną stwardnienia rozsianego w rzeczywistych warunkach klinicznych: PROTEC

Tłumaczenie artykułu:
Effectiveness of delayed-release dimethyl fumarate on patient–reported outcomes and clinical measures in patients with relapsing-remitting multiple sclerosis in a real-world clinical setting: PROTEC

Streszczenie
Założenia. Wyniki samooceny przez chorych stanu po leczeniu (patient- reported outcomes – PRO) i kliniczne rezultaty dają obszerną ocenę postaci rzutowo-remisyjnej stwardnienia rozsianego (relapsing-remitting multiple sclerosis – RRMS).
Cel. Celem jest podsumowanie skuteczności wpływu fumaranu dimetylu (dimethyl fumarate – DMF) o przedłużonym uwalnianiu na aktywność choroby i PRO u pacjentów z RRMS w warunkach klinicznych.
Metody. W PROTEC, 12-miesięcznym badaniu obserwacyjnym IV fazy z jawnym lekiem, oceniano roczny wskaźnik rzutu (annualized relapse rate – ARR), odsetek pacjentów z rzutami i zmiany w PRO. Podsumowano również podgrupę pacjentów ze świeżo rozpoznanym i wczesnym stwardnieniem rozsianym (multiple sclerosis – MS) [≤ 3,5 w Rozszerzonej skali niewydolności ruchowej (Expanded Disability Status Scale – EDSS i ≤ 1 rzut w roku poprzedzającym].
Wyniki. Nieskorygowany ARR w 12. miesiącu po leczeniu DMF w stosunku do 12 miesięcy przed rozpoczęciem podawania DMF był ogólnie o 75% niższy (0,161 wobec 0,643, p < 0,0001) (n = 1105) i o 84%, 77% i 71% niższy odpowiednio w podgrupach pacjentów: ze świeżym rozpoznaniem, ≤ 3,5 w skali EDSS i ≤ 1 rzut. Ogólnie 88% pacjentów pozostawało bez rzutów 12 miesięcy po rozpoczęciu leczenia DMF (84% ze świeżym rozpoznaniem; 88% ≤ 3,5 EDSS; 88% ≤ 1 rzut), pomiary PRO dla zmęczenia, satysfakcji z leczenia, funkcjonowania w życiu codziennym i pracy poprawiły się znacząco w ciągu 12 miesięcy leczenia DMF w porównaniu ze stanem wyjściowym.
Wnioski. Po 12 miesiącach leczenia DMF w stosunku do 12 miesięcy przed rozpoczęciem tego leczenia ARR był istotnie niższy, u większości pacjentów nie było rzutów i wiele pomiarów PRO wykazało poprawę (w całej grupie i w podgrupach), co wskazuje na to, że leczenie DMF jest skuteczne pod względem wyników klinicznych i perspektywy pacjenta.
Badanie kliniczne. Badanie oceniające skuteczność leczenia Tecfiderą (fumaranem dimetylu) pod względem aktywności MS i wyników w samoocenie pacjenta (PROTEC), NCT01930708, https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT01930708.

Słowa kluczowe: fumaran dimetylu, stwardnienie rozsiane, postać rzutowo-remisyjna, pomiary wyników w samoocenie pacjenta stanu po leczeniu, jakość życia, wyniki leczenia, funkcjonowanie w życiu codziennym

Lakozamid – lek przeciwpadaczkowy nowej generacji. Zastosowanie w codziennej praktyce
Lacosamide – new generation antiepileptic drug. Application in everyday practice
Ewa Nagańska

Streszczenie
Lakozamid jest lekiem przeciwpadaczkowym najnowszej generacji. Jest wskazany do stosowania w monoterapii i w terapii wspomagającej w leczeniu napadów padaczkowych o ogniskowym początku u dorosłych, młodzieży i dzieci w wieku od 4 lat. Od 2014 r. jest w Polsce objęty refundacją Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), tym samym coraz częściej wprowadzany do terapii napadów lekoopornych.
W opracowaniu przedstawiono praktyczne zasady stosowania lakozamidu w terapii pacjentów z padaczką. Uwzględniono aktualne wskazania, zalecenia Polskiego Towarzystwa Epileptologii, obecnie obowiązujące zasady refundacji lakozamidu, określone przez NFZ. Przedstawiono również doświadczenia własne autorki ilustrowane opisami przypadków klinicznych.

Słowa kluczowe: padaczka, napady lekooporne, lakozamid