Dermatologia Praktyczna 4/2020

Choroby włosów w pigułce

Hair diseases in a nutshell
Ligia Brzezińska-Wcisło, Piotr Kapica, Agnieszka Honisz

Streszczenie
Wygląd zewnętrzny staje się obecnie coraz bardziej istotny w społeczeństwie. Stan włosów wpływa na poczucie własnej wartości oraz na ocenę atrakcyjności. Włosy głowy mają duże znaczenie psychospołeczne jako naturalna ozdoba, szczególnie u kobiet, dlatego też wymagają specjalnej troski. Łysienie powstaje wskutek zachwiania równowagi pomiędzy utratą włosów a ich odrostem. Problemy trychologiczne dla wielu osób mogą być przeszkodą w kształtowaniu pozytywnego wizerunku, dlatego łysienie bywa silnym przeżyciem emocjonalnym. Może powodować lęk, depresję, gorszą ocenę własnego wyglądu, a w całokształcie niską samoocenę.
W pracy przedstawiono najczęstsze choroby włosów, a przede wszystkim ich leczenie. Pojawienie się symptomów w obrębie włosów bądź sąsiadującej skóry głowy zobowiązuje każdego lekarza, a zwłaszcza dermatologa, do dokładnej oceny całego ciała z wnikliwym badaniem płytek paznokciowych i błon śluzowych, może to być początek poważnego schorzenia dermatologicznego lub ogólnoustrojowego. Leczeniem chorób włosów powinien zająć się dermatolog z możliwością konsultacji endokrynologicznej czy ginekologicznej.

Samouszkodzenia skóry jako problem stale aktualny

Self-injuries of the skin – still a contemporary problem
Aleksandra Kuźniak, Anna Słomiak-Wąsik, Zygmunt Adamski, Dorota Jenerowicz

Streszczenie
Samookaleczenia (samouszkodzenia skóry, dermatitis artefacta, DA) pomimo coraz częstszego występowania w populacji są zjawiskiem trudnym do jednoznacznego sklasyfikowania. Obecnie zaliczane są do grupy psychodermatoz. Celem publikacji jest przedstawienie problemu samookaleczania oraz czynników ryzyka w patomechanizmie powstawania tego typu zmian skórnych, a także podkreślenie roli dermatologa w ich rozpoznawaniu.
W DA zwraca uwagę różnorodność występujących zmian skórnych, co może utrudniać postawienie diagnozy. Podkreślić należy jednak rolę prawidłowo zebranego wywiadu. Samouszkodzenia mogą być między innymi regulatorem napięcia i lęku, formą radzenia sobie z gniewem, z przeżytą traumą, lub formą karania własnej osoby. Samouszkodzenie skóry stwarza problem diagnostyczny i leczniczy oraz wymagający współpracy lekarzy różnych specjalności, zwłaszcza dermatologów i psychiatrów.

Łuszczyca i choroby współistniejące. Cz. 1. Systemowe choroby zapalne

Psoriasis and co-morbidities. Part 1. Systemic inflammatory diseases
Franciszek Seneczko

Streszczenie
Dane eksperymentalne wskazują, że charakterystyczne dla łuszczycy przewlekłe zapalenie skóry jest częścią zaburzenia ogólnoustrojowego, które oddziałuje na różne szlaki metaboliczne i skutkuje zapaleniem w innych tkankach, wyznaczając wieloukładowy charakter choroby. Uważa się, że u 73% chorych z łuszczycą współwystępuje co najmniej jedna choroba oddzielna; w szczególności – głównie u chorych z ciężkimi postaciami łuszczycy – znacząco częściej współwystępują ogólnoustrojowe choroby zapalne, wchodzące w skład zespołu metabolicznego oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Znaczenie dziegci w dermatologii

The importance of tar in dermatology
Waldemar Placek

Streszczenie
Dziegcie należą do grupy substancji historycznie otrzymywanych w wyniku suchej destylacji kory brzozowej, rzadziej bukowej. Obecnie dziegcie obejmują również produkty wytwarzane z żywicznego drzewa sosny, a także proderminę uzyskiwaną jako smołę pogazową z węgla kamiennego. Pod względem chemicznym dziegcie to mieszanina związków fenolowych, naftenów, antracenów, parafin lekkich i ksylenoli. Dziegcie mają postać gęstej mazi o ciemnobrunatnej barwie, rozpuszczalnej w eterze, nafcie, chloroformach i olejach. Częściowo rozpuszczają się w spirytusie. Prodermina węglowa ma działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwświądowe. Na początku leczenia proderminą obserwuje się hiperplazję skóry. Dalsze stosowanie proderminy węglowej ma działanie cytostatyczne, które powoduje ścieńczenie naskórka. Po zastosowaniu smoły węglowej zachodzą zmiany w rodzajach keratyn – normalizacji ulega ilość keratyn 1 i 10, natomiast obniża się ilość keratyn 6 i 16. Prodermina ma również działanie fotodynamiczne, które sprawia, że skóra jest bardziej wrażliwa na światło UV. Wskazaniem do stosowania dziegci jest łuszczyca, atopowe zapalenie skóry (AZS), wyprysk. Ze względu na działanie przeciwświądowe i przeciwzapalne produkty zawierające proderminę są również stosowane w leczeniu krostkowicy dłoniowo-podeszwowej i świerzbiączki ograniczonej. W przypadkach opornych na gotowe leki przeciwświerzbowe stosuje się w szpitalu trzydniową (weekendową) kurację maścią Wilkinsona, zawierającą oryginalnie dziegieć węglowy, a obecnie sosnowy. Działanie kancerogenne dziegci jako leków nie zostało udowodnione.

Zastosowanie połączenia kalcypotriolu z dipropionianem betametazonu w formie maści w terapii miejscowej łuszczycy

The use of a combination of calcipotriol and betamethasone dipropionate ointment in the topical treatment of psoriasis
Aleksandra Lesiak, Justyna Ceryn, Magdalena Ciążyńska

Streszczenie
Preparaty złożone zawierające dipropionian betametazonu (betametazon) z kalcypotriolem są powszechnie zalecenie przez Polskie Towarzystwo Dermatologiczne w leczeniu postaci łuszczycy o niewielkim nasileniu oraz jako terapia dodatkowa w leczeniu zmian resztkowych po leczeniu systemowym. Preparaty te ze względu na synergizm działania substancji aktywnych, wysoką i szybką skuteczność oraz małe ryzyko podrażnień są preferowaną opcją leczenia zarówno przez lekarzy, jak i pacjentów. Przyjazny schemat dawkowania w postaci pojedynczej aplikacji zaledwie raz dziennie sprawia, że chorzy chętniej stosują się do zaleceń lekarskich. Według dostępnych danych literaturowych, preparaty złożone zawierające betametazon z kalcypotriolem stanowią aktualnie najskuteczniejszą opcję leczenia miejscowego łuszczycy. Maść jest pierwszą forma preparatu złożonego zawierającego betametazon z pochodną witaminy D, której skuteczność i bezpieczeństwo zostały poddane tak licznym badaniom klinicznym z randomizacją. Oprócz charakterystycznych właściwości zapewniających szybką penetrację i absorbcję substancji aktywnych, maść wykazuje silne działanie natłuszczające, co stanowi dodatkowy benefit dla pacjentów z łuszczycą, których skóra jest często przesuszona i wymaga intensywnej pielęgnacji. W pracy przedstawiono analizę danych, uzasadniających zastosowanie preparatów złożonych w formie maści jako leków pierwszego wyboru w terapii łuszczycy.

Choroba Morbihana. Obrzęk lity twarzy możliwości terapeutyczne

Morbihan’s disease. Chronic persistent erythema and edema of the face therapeutic possibilities
Jagoda Stroynowska-Kosik, Ewelina Biało-Wójcicka

Streszczenie
Obrzęk lity twarzy, znany także jako choroba Morbihana, to rzadka, przewlekła, zapalna choroba skóry i tkanki podskórnej. Schorzenie objawia się występowaniem w obrębie twarzy, głównie jej środkowej części, niebolesnego, symetrycznego, twardego obrzęku, któremu może towarzyszyć rumień. Diagnostyka polega na wykluczeniu innych chorób o podobnej manifestacji klinicznej. Etiologia choroby nie jest w pełni znana. Jedna z hipotez zakłada, że choroba Morbihana jest skutkiem zaburzeń w drobnych naczyniach limfatycznych, które wtórnie prowadzą do stanu zapalnego tkanki podskórnej, włóknienia i obrzęku. Pod uwagę bierze się również podłoże genetyczne. Do tej pory nie ma zgodności co do tego, czy schorzenie to uznać za powikłanie trądziku różowatego lub trądziku zwykłego, czy też wyodrębnić je jako osobną jednostkę chorobową. Obecnie brakuje wytycznych dotyczących leczenia choroby Morbihana, a opcje terapeutyczne są ograniczone. Choroba często bywa oporna na zastosowane terapie. Leczenie jest trudne ze względu na niejasną etiologię oraz częstą oporność choroby na zastosowaną terapię. W artykule przedstawiono przypadek 18-letniego pacjenta, u którego rozpoznano obrzęk lity twarzy. W leczeniu zastosowano ogólnie izotretynoinę w połączeniu z ketotifenem, obserwując stopniową poprawę stanu miejscowego.

Rola emolientów w codziennej pielęgnacji skóry u pacjentów z egzemą

The role of emollients in daily skin care in patients with eczema
Aleksandra Lesiak, Magdalena Ciążyńska

Streszczenie
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą, nawrotową, zapalną chorobą, występującą głównie u dzieci. Pacjenci z AZS często skarżą się na obecność charakterystycznych zmian skórnych z towarzyszącą suchością skóry i intensywnym świądem. Zmiany te spowodowane są, między innymi, nieprawidłową funkcją keratynocytów, prowadzącą do uszkodzenia fizjologicznej bariery naskórkowej, co potęgowane jest przez stan zapalny toczący się w skórze pacjentów cierpiących na AZS.
Emolienty są zasadniczym elementem zarówno miejscowej, jak i systemowej terapii atopowego zapalenia skóry. Ich działanie polega głównie na przywróceniu odpowiedniej funkcji bariery skórno-naskórkowej poprzez dostarczenie składników lipidowych i białkowych, których brakuje w zmienionej chorobowo skórze. Ponadto wiążą i utrzymują wodę w obrębie warstwy rogowej naskórka, co skutecznie redukuje objawy suchości skóry pacjentów. Wysublimowany skład dostępnych na rynku dermokosmetyków sprawia, że preparaty te dodatkowo niwelują świąd i redukują intensywność stanów zapalnych w postaci zaczerwienienia i podrażnienia skóry.

Pierwotny naczyniakomięsak głowy i twarzy z przerzutami do płuc u 83-letniego mężczyzny – opis przypadku

Primary angiosarcoma of the head and face with lung metastases in an 83-year-old man. Case report
Ewa Alska, Katarzyna Napiórkowska-Baran, Tomasz Rosada

Streszczenie
Guzy naczyniowe należą do najrzadszych nowotworów dotykających populację osób dorosłych. Ich niejasny obraz kliniczny powoduje trudności w ustaleniu odpowiedniego rozpoznania. Opóźnienie rozpoznania oznacza niekorzystne rokowanie dla pacjenta. Opisany przez nas przypadek to dobry przykład serii omyłek prowadzących do złego zakończenia historii.

Dermatologia dziecięca – pytania i odpowiedzi

Mirosława Kuchciak-Brancewicz

Aktualności naukowe

Paulina Szczepanik-Kułak

Odpowiedzialność lekarza i lekarza dentysty za błędy w sztuce lekarskiej

Paweł Chalecki

Warto przeczytać
Program edukacyjny