Dermatologia Praktyczna 3/2024

Choroby eozynofilowe skóry. Część 2. Wzór kliniczny wyprysku

Eosinophilic skin diseases. Part 2. Clinical eczematous pattern

Franciszek Seneczko, Michał Seneczko

Streszczenie

Dermatozy eozynofilowe to heterogenna grupa chorób o różnej etiologii. Choroby cechuje naciek eozynofilów z możliwą ich degranulacją w skórze i/lub błonach śluzowych. Naciekowi

eozynofilów może towarzyszyć eozynofilia we krwi obwodowej. Zaburzenia lokacji eozynofilów skutkują całym spektrum klinicznym, wobec którego są stosowane rozmaite klasyfikacje. W niniejszej pracy uwzględniono podział oparty na zgodności obrazu klinicznego z histologicznymi procedurami diagnostycznymi. Podstawą klasyfikacji zastosowanej w pracy własnej są zgrupowane wzorce kliniczne dermatoz eozynofilowych oraz należące do nich jednostki chorobowe. Prezentowana aktualnie część II cyklu publikacji obejmuje choroby eozynofilowe skóry o wzorze wypryskowym, do których zaliczono: atopowe zapalenie skóry, kontaktowe zapalenie skóry, chłoniaka skórnego T-komórkowego, zespół hipereozynofilowy z objawami skórnymi, histiocytozę komórek Langerhansa, świerzb i larwę wędrującą.

Abstract

Eosinophilic dermatoses constitute a heterogeneous group of diseases of various etiologies. The diseases are characterized by eosinophil infiltration with possible degranulation in the skin and/or mucous membranes. Eosinophil infiltration may be accompanied by eosinophilia in peripheral blood. Eosinophil localization disorders result in a wide clinical spectrum, for which various classifications are used. This work includes a division based on the clinical picture with histological diagnostic procedures. The basis for the classification used in our own work are grouped clinical patterns of eosinophilic dermatoses and the disease entities they belong to. The currently presented second part of the series of publications covers eosinophilic skin diseases with an eczematous pattern, which include: atopic dermatitis, contact dermatitis, hypereosinophilic syndrome, cutaneous T-cell lymphoma, Langerhans cell histiocytosis, scabies and cutaneous larva migrans.

Słowa kluczowe: eozynofile, dermatozy eozynofilowe, atopowe zapalenie skóry, ziarniniak grzybiasty, zespół Sézary’ego

Key words: eosinophils, eosinophilic dermatoses, atopic dermatitis, mycosis fungoides, Sézary syndrome

Diagnostyka i leczenie plamy soczewicowatej złośliwej

Diagnostics and treatment of lentigo maligna

Anna Pogorzelska-Antkowiak

Streszczenie

Plama soczewicowata złośliwa stanowiąca czerniaka in situ to ogromne wyzwanie diagnostyczne dla onkologa i przede wszystkim dermatologa. Częstość występowania plamy soczewicowatej złośliwej w całej populacji osób dorosłych szacuje się na ok. 5/100 000, co daje ok. 3700 zachorowań rocznie. Klinicznie plama soczewicowata złośliwa najczęściej prezentuje się jako płaska, nieregularna ciemnobrązowa plama zlokalizowana na skórze eksponowanej na działanie promieni UV. Plama soczewicowata złośliwa po raz pierwszy została opisana przez Dubreuilha ponad 100 lat temu. Rozpoznanie zmian klinicznie trudnych

ustala się z użyciem dermatoskopu i mikroskopu konfokalnego in vivo. W mikroskopii konfokalnej obserwuje się zjawisko folikulotropizmu, wynikające z gromadzenia się atypowych komórek w otoczeniu mieszków, tworzące typowy dla plamy soczewicowatej obraz „głowy meduzy”. Leczenie plamy soczewicowatej obejmuje chirurgiczne usunięcie zmiany z zachowaniem 5 mm marginesu, radioterapię, brachyterapię, miejscową terapię imikwimodem. Pozostałe metody terapeutyczne, w tym laseroterapia, kriochirurgia, nie są stosowane ze względu na niską skuteczność i duże ryzyko nawrotów.

Abstract

Diagnosis of lentigo maligna in an early stage is challenging and often difficult. Lentigo maligna mainly occurs in sun-damaged skin areas of elderly patients. The incidence of lentigo maligna in a population is approximately 3700 per year. Clinically lentigo maligna is a slow-growing pigmented skin lesion. Lentigo maligna was fi rstly described by Dubreuilh over 100 years ago. Dermoscopy and reflectance confocal microscopy are modern diagnostic tools useful in the final diagnosis of lentigo maligna. Dermoscopically, asymmetry, atypical network, atypical moles, and polymorphic vessels are the most common features. Lentigo maligna in reflectance confocal microscopy reveals atypical dendritic cells around the hair follicle (folliculotropism). Dendritic cells in the hair follicle, called “medusa head”, are typical for lentigo maligna. Treatment of lentigo maligna is based on surgical excision maintaining a 5 mm margin. Radiotherapy, topical treatment using 5% imiquimod, or laserotherapy are second-line cure methods.

Słowa kluczowe: czerniak, mikroskopia konfokalna in vivo, dermatoskopia

Key words: melanoma, reflectance confocal microscopy, dermatoscopy

Łuszczyca a styl życia

Psoriasis and lifestyle

Agata Szczecina, Monika Turska-Kozłowska, Adam Borzęcki

Streszczenie

Łuszczyca to dermatoza zapalna o złożonej etiopatogenezie. Obejmuje ona także czynniki środowiskowe, w tym styl życia. W wielu badaniach opisano korzyści w zakresie redukcji zmian skórnych, dolegliwości subiektywnych, zmniejszenia częstości chorób współistniejących czy lepszej reakcji na leczenie ogólne pod wpływem prawidłowo zbilansowanej diety i odpowiedniej aktywności fizycznej. Pacjenci z łuszczycą są również bardziej podatni na rozwinięcie uzależnienia od alkoholu i nikotyny. Holistyczne podejście do terapii w gabinecie dermatologicznym powinno zatem obejmować również edukację i poradnictwo w zakresie zasad zdrowego stylu życia.

Abstract

Psoriasis is an inflammatory dermatosis with a complex aetiopathogenesis. It also involves environmental factors, such as lifestyle. Plenty of studies have described benefits of well- balanced diet and adequate physical activity in terms of reduction of skin lesions, subjective complaints, reduced incidence of comorbidities or better response to general treatment. Patients with psoriasis are additionally more likely to develop alcohol and nicotine dependence. A holistic approach to therapy in dermatology practice should therefore also include education and counselling on healthy lifestyle rules.

Słowa kluczowe: łuszczyca, styl życia, odżywianie

Key words: psoriasis, lifestyle, nutrition

Dermatozy okolicy odbytu – etiologia i leczenie

Perianal dermatoses – etiology and treatment

Michał Dec, Martyna Duda, Hubert Arasiewicz

Streszczenie

Dermatozy okolicy odbytu obejmują różnorodną grupę schorzeń skóry, które objawiają się całym spektrum symptomów, w tym świądem, bólem, rumieniem i dyskomfortem okolicy odbytu. Schorzenia te mogą znacząco wpływać na jakość życia pacjenta, szczególnie w przypadku przewlekle utrzymujących się objawów. Etiologia dermatoz odbytu jest wieloczynnikowa i obejmuje procesy immunologiczne, zakaźne, zapalne oraz nowotworowe. Typowe schorzenia występujące w tej okolicy to łuszczyca, liszaj twardzinowy, liszaj płaski, kontaktowe zapalenie skóry, a także choroby zakaźne, takie jak kandydoza i zakażenia przenoszone drogą płciową. Diagnostyka dermatoz odbytu jest często trudna ze względu na nakładające się cechy kliniczne i możliwość występowania wielu schorzeń jednocześnie. Kluczowe znaczenie ma przeprowadzenie dokładnego wywiadu z pacjentem, w tym ustalenie szczegółów dotyczących początku wystąpienia objawów, czasu trwania, czynników towarzyszących oraz osobistej lub rodzinnej historii chorób dermatologicznych. Badanie fizykalne powinno być przeprowadzone skrupulatnie, a w niektórych przypadkach ocena dermatoskopowa, biopsja skóry lub badania mikrobiologiczne mogą być konieczne w celu ustalenia ostatecznego rozpoznania. Strategie leczenia dermatoz odbytu są równie złożone i wymagają połączenia leczenia farmakologicznego, zmiany stylu życia, a w niektórych przypadkach interwencji chirurgicznej. Miejscowe glikortykosteroidy, leki immunomodulujące, leki przeciwgrzybicze i antybiotyki są często stosowane w zależności od przyczyny. Edukacja pacjenta na temat praktyk higienicznych, unikania substancji drażniących i właściwej pielęgnacji skóry jest niezbędna w zapobieganiu nawrotom i leczeniu chorób przewlekłych. Niniejsze opracowanie ma na celu zapewnienie kompleksowego przeglądu różnych typów dermatoz odbytu, przedstawienie ich obrazu klinicznego, wyzwań diagnostycznych i obecnych strategii leczenia.

Abstract

Perianal dermatoses encompass a diverse group of skin conditions that present with a wide range of symptoms, including pruritus, pain, erythema, and discomfort in the perianal region. These conditions can significantly impact the patient’s quality of life, especially when symptoms persist. The etiology of perianal dermatoses is multifactorial and includes immunological, infectious, inflammatory, and neoplastic processes. Common conditions in this region include psoriasis, lichen sclerosus, lichen planus, contact dermatitis, and infectious diseases such as candidiasis and sexually transmitted infections. The diagnostic approach to perianal dermatoses is often difficult due to overlapping clinical features and the possibility of multiple comorbidities. It is crucial to conduct a thorough interview with the patient, including details regarding the onset of symptoms, duration, comorbidities, and personal or family history of dermatological diseases. Physical examination should be performed meticulously, and in some cases, dermatoscopic evaluation, skin biopsy, or microbiological testing may be necessary to establish a definitive diagnosis. Treatment strategies for anal dermatoses are equally complex and require a combination of pharmacological treatment, lifestyle changes, and in some cases, surgical intervention. Topical glucocorticoids, immunomodulators, antifungals, and antibiotics are often used depending on the cause. Patient education on hygiene practices, avoidance of irritants, and proper skin care is essential to prevent recurrence and manage chronic disease. This review aims to provide a comprehensive overview of the different types of anal dermatoses, presenting their clinical presentation, diagnostic challenges, and current treatment strategies.

Słowa kluczowe: dermatozy okolicy odbytu, łuszczyca, zakaźne choroby skóry, świąd odbytu

Key words: perianal dermatoses, psoriasis, infectious skin diseases, pruritus ani

Rola sulodeksydu w leczeniu wyprysku żylnego

The role of sulodexide in the treatment of stasis dermatitis

Paulina Szczepanik-Kułak

Streszczenie

Wyprysk żylny, inaczej zastoinowy (stasis dermatitis), to stan zapalny skóry kończyn dolnych, który dotyka głównie osoby starsze z przewlekłą chorobą żylną. Objawy wyprysku żylnego mają charakter rumieniowych plam i blaszek, ze współistniejącą suchością skóry, pęknięciami, obrzękami podudzi. Za wczesne objawy uznaje się świąd, złuszczanie naskórka, ból. Podkreśla się, że leczenie farmakologiczne jest niezwykle istotnym elementem terapii zachowawczej chorób układu żylnego, a jej główne cele obejmują ograniczenie zastoju żylnego, odbudowę ściany naczyniowej, działanie minimalizujące gotowość prozakrzepową. W pracy przedstawiono przypadek pacjenta z rozpoznaniem wyprysku żylnego oraz współchorobowościami, w tym otyłością, u którego wdrożono leczenie miejscowe oraz doustne w celu uzyskania poprawy klinicznej. Szczególną uwagę zwrócono na rolę sulodeksydu w terapii przewlekłej choroby żylnej.

Abstract

Venous eczema, or stasis dermatitis, is an inflammatory condition of the skin of the lower extremities that mainly affects elderly people with chronic venous disease. The symptoms of venous eczema are erythematous patches and plaques, with concomitant dry skin, cracking, and swelling of the lower legs. Pruritus, epidermal peeling, and pain are considered early symptoms. It is emphasized that pharmacological treatment is an extremely important part of conservative therapy for venous diseases, and its main goals include reduction of venous stasis, reconstruction of the vascular wall, action to minimize prothrombotic readiness. We present the case of a patient with a diagnosis of venous eczema and comorbidities, including obesity, in whom topical and oral treatment was implemented to achieve clinical improvement. Special attention was paid to the role of sulodexide in the treatment of chronic venous disease.

Słowa kluczowe: wyprysk żylny, przewlekła choroba żylna, sulodeksyd

Key words: venous eczema, chronic venous disease, sulodexide

Cechy kliniczne i dermatoskopowe liszajca zakaźnego

Clinical and dermatoscopic features of bullous impetigo

Aldona Olejnik

Streszczenie

Wstęp. Liszajec zakaźny (impetigo) jest powierzchowną infekcją bakteryjną skóry, najczęściej wywoływaną przez Staphylococcus aureus, rzadziej Streptococcus pyogenes. Występuje głównie u dzieci, ale może również dotyczyć osób dorosłych, zwłaszcza z obniżoną odpornością. Choroba może przybierać formę niepęcherzową (klasyczną) lub pęcherzową. Rozpoznanie liszajca zakaźnego jest zazwyczaj kliniczne, ale dermatoskopia może stanowić cenne wsparcie diagnostyczne i umożliwić różnicowanie z innymi schorzeniami dermatologicznymi.

Cel pracy. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie klinicznych i dermatoskopowych cech

liszajca zakaźnego, na podstawie opisu przypadku, oraz omówienie możliwości diagnostycznych i terapeutycznych, ze szczególnym uwzględnieniem roli dermatoskopii w procesie różnicowania zmian skórnych.

Opis przypadku. Przedstawiono przypadek 22-miesięcznej dziewczynki z postacią pęcherzową liszajca zakaźnego. Zmiany skórne, w postaci pęcherzy wypełnionych treścią surowiczą, lokalizowały się w okolicy pachowej oraz w obszarze pieluszkowym. W dalszym przebiegu obserwowano nadżerki z charakterystycznym złuszczaniem obwodowym. Badanie dermatoskopowe wykazało obecność naczyń typu kropek, obszary homogenne, bezstrukturalne oraz złuszczanie obwodowe. Po zastosowaniu empirycznej antybiotykoterapii zmiany skórne uległy całkowitej regresji.

Wnioski. Dermatoskopia może być istotnym narzędziem wspomagającym rozpoznawanie liszajca zakaźnego, zwłaszcza w postaci pęcherzowej, umożliwia dokładniejszą ocenę zmian skórnych oraz różnicowanie z innymi chorobami dermatologicznymi. Wzorce dermatoskopowe, np. naczynia typu kropek oraz obwodowe złuszczanie, mogą stanowić dodatkowe kryterium diagnostyczne. W leczeniu liszajca zakaźnego skuteczne pozostają zarówno miejscowe, jak i ogólnoustrojowe antybiotyki, odpowiednio dobrane do ciężkości klinicznej schorzenia oraz objawów ogólnoustrojowych.

Abstract

Introduction. Impetigo is a superficial bacterial skin infection most commonly caused by Staphylococcus aureus, and less frequently by Streptococcus pyogenes. It primarily affects children but can also occur in adults, particularly those with weakened immune systems. The disease can manifest in either a non-bullous (classical) or bullous form. The diagnosis of impetigo is usually clinical, but dermatoscopy can serve as a valuable diagnostic tool, aiding

in the differentiation from other dermatologic conditions.

Objective. The aim of this study is to present the clinical and dermatoscopic features of impetigo, based on a case report, and to discuss the diagnostic and therapeutic options, with particular emphasis on the role of dermatoscopy in differentiating skin lesions.

Case report. We present the case of a 22-month-old girl with the bullous form of impetigo. The skin lesions, consisting of bullae filled with serous fluid, were located in the axillary region and diaper area. As the condition progressed, erosions with characteristic peripheral desquamation were observed. Dermatoscopic examination revealed dotted vessels, areas of homogeneous structureless regions, and peripheral scaling. After empirical antibiotic therapy, the skin lesions completely regressed.

Conclusions. Dermatoscopy can be a crucial tool in supporting the diagnosis of impetigo, especially in the bullous form, allowing for a more detailed evaluation of skin lesions and differentiation from other dermatologic diseases. Dermatoscopic patterns such as dotted vessels and peripheral scaling may serve as additional diagnostic criteria. Both topical and systemic antibiotics, tailored to the clinical severity and systemic symptoms, remain effective in the treatment of impetigo.

Słowa kluczowe: liszajec zakaźny, dermatoskopia, dermatologia dziecięca

Key words: impetigo, dermatoscopy, pediatric dermatology

Choroba Schamberga u 40-letniego pacjenta – opis przypadku

Schamberg’s disease in a 40-year-old patient – case report

Michał Dec, Martyna Duda, Hubert Arasiewicz

Streszczenie

Choroba Schamberga, czyli postępująca plamica barwnikowa, to przewlekła, łagodna pigmentowana dermatoza plamista charakteryzująca się wybroczynami i brązowymi przebarwieniami, głównie dotykająca kończyn dolnych. Jest ona na ogół idiopatyczna, ale niektóre czynniki, np. zastój żylny i stan zapalny układowy, mogą zaostrzać jej przebieg. Przedstawiamy przypadek 40-letniego mężczyzny z bezobjawowymi, postępującymi, brązowoczerwonymi plamami i plamami przypominającymi „pieprz cayenne” na podudziach. Wywiad medyczny pacjenta był znaczący pod względem otyłości, która prawdopodobnie przyczyniła się do postępu choroby przez zwiększenie kruchości naczyń włosowatych i zastoju żylnego. Rozpoznanie potwierdzono badaniem klinicznym i histopatologicznym – ujawniono powierzchowny naciek limfocytarny okołonaczyniowy z makrofagami obciążonymi hemosyderyną i wynaczynionymi erytrocytami. Leczenie obejmowało kontrolę masy ciała, terapię uciskową i elewację kończyn, a także miejscowe glikokortykosteroidy i doustną witaminę C, co razem doprowadziło do zmniejszenia intensywności zmian. Przypadek ten podkreśla potencjalną zaostrzającą rolę otyłości i niewydolności żylnej w chorobie Schamberga, a także znaczenie modyfikacji stylu życia i opieki wspomagającej w leczeniu.

Abstract

Schamberg’s disease, or purpura pigmentosa progressiva, is a chronic, benign pigmented purpuric dermatosis characterized by petechial and brownish discolorations, predominantly affecting the lower extremities. It is generally idiopathic, but certain factors, such as venous stasis and systemic inflammation, can exacerbate its presentation. We report the case of a 40-year-old male presenting with asymptomatic, progressive brownish-red macules and patches with a “ cayenne pepper” appearance on his lower legs. The patient’s medical history was significant for obesity, which likely contributed to disease progression by increasing capillary fragility and venous stasis. Diagnosis was confirmed through clinical examination and histopathology, revealing a superficial perivascular lymphocytic infiltrate with hemosiderinladen macrophages and extravasated erythrocytes. Treatment included weight management, compression therapy, and leg elevation, alongside topical corticosteroids and oral vitamin C, which together led to a reduction in lesion intensity. This case underscores the potential exacerbating role of obesity and venous insufficiency in Schamberg’s disease and highlights the importance of lifestyle modifications and supportive care in management.

Słowa kluczowe: choroba Schamberga, postępujące plamice barwnikowe

Key words: Schamberg’s disease, pigmented purpuric dermatosis

Dermatologia dziecięca – pytania i odpowiedzi

Mirosława Kuchciak-Brancewicz

Streszczenie

Rumień trwały polekowy jest objawem niepożądanym działania leku. Do leków najczęściej wywołujących ten objaw u dzieci należą trimetoprim-sulfametoksazol, leki przeciwgorączkowe lub przeciwbólowe (niesteroidowe leki przeciwzapalne – NLPZ, aspiryna), rzadziej antybiotyki (ampicylina, metronidazol, tetracykliny), barbiturany, doustne leki antykoncepcyjne. Wykwity chorobowe pojawiają się w tym samym miejscu na ciele za każdym razem, gdy dochodzi do ponownej ekspozycji na dany lek. W postępowaniu leczniczym najistotniejszą kwestią jest odstawienie leku wywołującego zmianę.

Świąd definiuje atopowe zapalenie skóry. Zaostrza się w nocy po ogrzaniu i powoduje zaburzenia snu. Dobrze zebrany wywiad pokazuje, że u dzieci z atopowym zapaleniem skóry świąd nasila się także w czasie i bezpośrednio po kąpieli. Zaostrzają się też zmiany chorobowe.

Melanoza skórna, inaczej zwana plamą mongolską, to wrodzone, łagodne, niebieskoszare przebarwienie, które jest wynikiem nadmiernej ilości melanocytów w skórze właściwej. Występuje już u noworodka. Zabarwienie zmiany staje się szczególnie intensywne pod koniec 1. roku życia, natomiast swój maksymalny rozwój osiąga ok. 2. roku życia. Od tego czasu zaczyna ewoluować, by całkowicie zniknąć w wieku dorosłym.

Linie Pastii to linijne wybroczyny w fałdach skórnych – pod pachami, w pachwinach, na szyi. Są one charakterystyczne dla płonicy. Wysypka wybroczynowa może towarzyszyć także wielu łagodnym infekcjom wirusowym, w tym mononukleozie. Każda choroba ma swoje charakterystyczne cechy, na podstawie których dokonuje się rozpoznania.

Reakcja fitofototoksyczna wywołana jest przez kontakt z roślinami zawierającymi związki z grupy furanokumaryn z następczą ekspozycją na słońce. Rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu i obrazu klinicznego. W leczeniu stosuje się najczęściej miejscowe glikokortykosteroidy. Zejściem ostrego stanu zapalnego jest przejściowo hiperpigmentacja. Po wyleczeniu należy stosować środki ochrony przeciwsłonecznej przez kilka najbliższych miesięcy, a nawet lat, aby uniknąć trwałej hiperpigmentacji miejsc objętych procesem chorobowym.

Abstract

Persistent drug erythema is a side effect of the drug. In children, the most frequently causing drugs include trimethoprim-sulfamethoxazole, antipyretic/analgesic drugs [non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs), aspirin], less frequently antibiotics (ampicillin, metronidazole, tetracyclines), barbiturates, and oral contraceptives. Eruptions appear in the same place on the body each time the patient is re-exposed to the drug. The most important issue in therapeutic treatment is discontinuation of the drug causing the change.

Itching defines atopic dermatitis. It worsens at night after warming up and causes sleep disturbances. A well-collected history shows that in children with atopic dermatitis, itching also intensifies during and immediately after bathing. Disease lesions also become more severe.

Cutaneous melanosis, also known as the Mongolian spot, is a congenital, benign, blue-gray discoloration that is the result of an excessive number of melanocytes in the dermis. It occurs already in newborns. The color of the lesion becomes particularly intense at the end of the first year of life, and reaches its maximum development around the second year of age. From then on, it begins to evolve and disappears completely in adulthood.

The phytophototoxic reaction is caused by contact with plants containing furanocoumarin compounds followed by exposure to the sun. The diagnosis is made based on the interview and clinical picture. Topical corticosteroids are most often used in treatment. The resolution of acute inflammation is temporary hyperpigmentation. After healing, sun protection should be used for the next few months or even years to avoid permanent hyperpigmentation of the affected areas.

Słowa kluczowe: dzieci, rumień trwały polekowy, zaostrzenie atopowego zapalenia skóry po kąpieli, plama mongolska, wybroczyny linijne, fitofotodermatoza

Key words: children, drug-induced erythema persistent, exacerbation of atopic dermatitis after bathing, Mongolian spot, linear petechiae, phytophotodermatosis