Dermatologia Praktyczna 2/2020

Czy wszystkiemu winna jest latte? – czyli skąd trądzik u dorosłych kobiet

Is latte to blame for everything? – where does the adult female acne come from
Katarzyna Płużańska-Srebrzyńska, Adam Srebrzyński

Streszczenie
Trądzik pospolity jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt w gabinecie dermatologa. Choroba dotychczas kojarzona z okresem dojrzewania obecnie coraz częściej obserwowana jest u dorosłych kobiet. Już prawie jedna trzecia wszystkich pacjentów z trądzikiem to kobiety po 25. roku życia. Celem artykułu jest przegląd opublikowanych danych dotyczących trądziku dorosłych kobiet, przede wszystkim w kontekście patogenezy oraz czynników ryzyka jego wystąpienia. W kolejnej części przedstawione zostaną stosowane metody leczenia, ze szczególnym uwzględnieniem terapii miejscowej.
Słowa kluczowe: trądzik dorosłych, hiperandrogenizm, izotretynoina, retinoidy, hormony

Dermatologiczne aspekty pielęgnacji skóry noworodków i niemowląt

Dermatological aspects of skin care of newborns and infants
Mira Kijańska, Daria Gorawska

Streszczenie
Skóra małego dziecka, ze względu na specyfikę swojej budowy, wymaga właściwej ochrony i pielęgnacji. Bardzo często rodzice nie wiedzą, jak odpowiednio wykonywać podstawowe zabiegi higieniczne. Prawidłowa pielęgnacja niesie pozytywne skutki i wywiera efekt prozdrowotny nawet w odległych latach życia. W artykule omówiono podstawowe zasady pielęgnacji i higieny skóry noworodka i niemowlęcia.
Słowa kluczowe: płaszcz wodno-lipidowy, kąpiel, pępek, pieluszka, ochrona słoneczna

Schorzenia dermatologiczne związane z uszkodzeniami nerwów. Część 2. Zespoły naczyniowe

Dermatological diseases related to nervous damage. Part 2. Vascular syndromes
Franciszek Seneczko

Streszczenie
Zważywszy wielorakie związki skóry z układem nerwowym – obwodowym sensorycznym, autonomicznym i ośrodkowym – w pierwszej części pracy dokonano przeglądu wybranych chorób z pogranicza neurologiczno-dermatologicznego, takich jak półpasiec, zespół troficzny nerwu trójdzielnego oraz zespół cieśni kanału nadgarstka. Część drugą pracy poświęcono chorobom wchodzącym w skład zespołów naczyniowych, w szczególności guzkowemu zapaleniu tętnic, postaci skórnej guzkowego zapalenia tętnic, krioglobulinemii, eozynofilowej ziarniniakowatości z zapaleniem naczyń i ziarniniakowatości z zapaleniem naczyń.
Słowa kluczowe: guzkowe zapalenie tętnic, postać skórna guzkowego zapalenia tętnic, krioglobulinemia, eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń, ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń

Testy dermoskopowe w codziennej praktyce dermatologicznej

Dermoscopic tests in everyday dermatological practice
Grażyna Kamińska-Winciorek

Streszczenie
Powszechnie wykorzystywana w codziennej praktyce dermoskopia może być uzupełniona o szybkie testy kliniczne, które wspierają lekarza w postawieniu właściwej diagnozy. Ewidentnymi korzyściami są: mniejsza liczba niepotrzebnych wycięć, zwiększenie pewności rozpoznania klinicznego, oszczędność kosztów opieki zdrowotnej, przy jednoczesnym wzbogaceniu doświadczenia praktykujących dermoskopistów. Dotychczas w dostępnej literaturze opisano podstawowe pomocnicze testy dermoskopowe, takie jak: test przełącznika (toggle test), test świecenia (glow test), test ucisku naczyń (pressure application vessel test), test chybotania (wobble test), test plastra (tape stripping), test zdrapania (scraping, scratching test), test atramentu (furrow ink test) oraz test skrobi z jodyną (starch-iodine test). W pracy omówiono główne techniki pomocnych testów dermoskopowych stanowiących dodatkowe narzędzie szybkiej diagnostyki uzupełniającej badanie dermoskopowe.
Słowa kluczowe: dermoskopia, testy dermoskopowe, test świecenia, test przełącznika, test atramentu

Zastosowanie miejscowych kortykosteroidów w ciąży w oparciu o wytyczne Europejskiego Forum Dermatologicznego (EDF)

Use of topical corticosteroids in pregnancy based on European Dermatology Forum guideline (EDF)
Joanna Krzysiek, Katarzyna Tomaszewska, Aleksandra Lesiak, Joanna Narbutt

Streszczenie
Ciąża może powodować szereg dermatoz, które często wymagają leczenia miejscowymi glikokortykosteroidami. Niestety wiedza na temat ich działania w ciąży wciąż jest ograniczona.
Stanowisko ekspertów Europejskiego Forum Dermatologicznego (EDF) zakłada, że dotychczasowe badania nie potwierdzają związku między leczeniem miejscowymi GKS kobiet ciężarnych a ryzykiem wad wrodzonych, porodu przedwczesnego czy zamartwicą.
Za najbezpieczniejsze leki w tej grupie uważa się GKS o małej i średniej sile działania. Silne bądź bardzo silne GKS należy stosować jako leki drugiego rzutu i tak krótko, jak tylko możliwe. Ich stosowanie wiąże się z ryzykiem urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową ciała. Podejmując jednak taką farmakoterapię, należy rozważyć, czy potencjalne korzyści przeważają nad ryzykiem dla płodu.
Słowa kluczowe: miejscowe glikokortykosteroidy, ciąża, działania niepożądane

Dermatologia i kleszcze – co wiemy, a czego nie wiemy? Uwaga na smartfony!

Dermatology and ticks – what do we know and what do we not know? Watch out for smartphones!
Mirosława Kuchciak-Brancewicz

Streszczenie
Kleszcz pospolity występuje na terenie całego kraju. W Polsce aktywność kleszczy rozpoczyna się od połowy kwietnia i trwa do początku listopada. Człowiek jest żywicielem przypadkowym. Wybór żywiciela oparty jest głównie na wskazówkach węchowych. Ostatnio dużo pisze się o tym, że pole elektromagnetyczne wytwarzane przez telefony komórkowe oddziałuje na kleszcze, przyciągając je niczym magnes. Ukąszenia przez kleszcze wywołują różne odczyny skórne. Niektóre ukąszenia mogą także skutkować zakażeniem boreliozą.
Słowa kluczowe: kleszcze, czynniki predysponujące, odczyny skórne, borelioza, zapobieganie

Kontaktowe zapalenie skóry na akrylany związane z zawodem – opis przypadku

Contact dermatitis on acrylates related to profession – case report
Magdalena Czarnecka-Operacz, Dorota Jenerowicz, Nina Łabędź, Monika Łukomska, Zygmunt Adamski

Streszczenie
Akrylany to syntetyczne żywice termoplastyczne, o znanym już dobrze, szkodliwym działaniu w przypadku kontaktu ze skórą człowieka, które stosowane są nadal w wielu produktach kosmetycznych. Akrylany stanowią istotną i coraz częściej notowaną przyczynę rozwoju klinicznych objawów alergicznego kontaktowego zapalenia skóry. Dotyczy to nie tylko klientek, ale również kosmetyczek wykonujących zabiegi narażające je na ekspozycję na wspomniane powyżej substancje.
Ze względu na zawodowe narażenie na akrylany, dotyczące osób pracujących w obszarze kosmetologii, w niektórych przypadkach po udokumentowaniu związku choroby z narażeniem zawodowym, alergiczne kontaktowe zapalenia skóry traktowane są jako choroby zawodowe. Statystycznie, jedną z najczęstszych dermatoz zawodowych jest zawodowe kontaktowe zapalenie skóry. Można je podzielić na kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia i o podłożu alergicznym, czyli alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. W większości przypadków oba typy kontaktowego zapalenia skóry manifestują się jako wypryskowe zmiany skórne o morfologii wyprysku, zlokalizowane na odsłoniętych powierzchniach skóry, a zwłaszcza na skórze rąk. Podstawą rozpoznania jest wnikliwy wywiad chorobowy, dokładne badanie przedmiotowe i wynik testów płatkowych.
W niniejszej pracy przedstawiono opis przypadku 36-letniej kosmetyczki, u której wystąpiła reakcja alergiczna skóry na akrylany, objawiająca się klinicznie ostrym wypryskiem dłoni. A zatem w przypadku przedstawianej przez nas pacjentki, stwierdzono ewidentną kontaktową alergię wieloważną, która ze względu na wykonywany przez nią zawód, wymaga bezwzględnie przeprowadzenia kolejnych badań w celu ustalenia wysoce prawdopodobnego związku przyczynowo-skutkowego (a mianowicie ekspozycji na silnie alergizujące związki w gabinecie kosmetycznym i rozwój alergicznego wyprysku kontaktowego), oraz uznania problemu klinicznego za chorobę zawodową. Wymaga to spełnienia ściśle określonych wymagań, sprecyzowanych w ustawodawstwie medycznym.
Słowa kluczowe: akrylany, alergiczne zapalenie skóry, choroba zawodowa, testy płatkowe

Nawrotowe wykwity pokrzywkowe u pacjentki po zabiegu kriolipolizy – opis przypadku

Recurrent urticarial exanthem in patient after cryolipolysis – case report
Katarzyna Waligóra, Magdalena Jałowska, Magdalena Czarnecka-Operacz, Dorota Jenerowicz, Ryszard Żaba, Zygmunt Adamski

Streszczenie
Pokrzywka to jedna z najczęściej rozpoznawanych chorób skóry. Według literatury 20-30% populacji ogólnej przebyło w ciągu swojego życia przynajmniej jeden epizod pokrzywki ostrej. Wśród przyczyn pokrzywki ostrej wymienia się m.in. reakcje alergiczne, pseudoalergiczne, toksyczne, a także infekcje. Wśród przyczyn pokrzywki przewlekłej podaje się m.in. defekty enzymatyczne, zaburzenia psychosomatyczne, infekcje, czynniki fizykalne, nadwrażliwości pokarmowe, stany zapalne, choroby autoimmunologiczne. Aktualnie nie odnajdujemy w literaturze doniesień w zakresie przypadków identyfi kacji zabiegu kriolipolizy jako potencjalnego czynnika wywołującego rozwój objawów pokrzywki ostrej. Jednakże, w obliczu faktu, iż zabieg ten wywołuje apoptozę adipocytów, co skutkuje powstaniem procesu zapalnego w obrębie tkanki tłuszczowej (panniculitis), podejrzewa się, iż może być on jednym z czynników przyczyniających się do wystąpienia wysiewów wykwitów pokrzywkowych.
Słowa kluczowe: pokrzywka, kriolipoliza, powikłania, diagnostyka

Zastosowanie sekukinumabu w leczeniu łuszczycy plackowatej u pacjentów ze współistniejącym łuszczycowym zapaleniem stawów

Secukinumab in the treatment of plaque psoriasis in patients with psoriatic arthritis
Marta Dobrzyńska, Agnieszka Osmola-Mańkowska, Ewa Teresiak-Mikołajczak,
Anna Malewska-Woźniak, Zygmunt Adamski

Streszczenie
Sekukinumab jest rekombinowanym, w pełni ludzkim przeciwciałem należącym do grupy inhibitorów interleukiny 17. Jest lekiem zarejestrowanym do leczenia łuszczycy plackowatej oraz łuszczycowego zapalenia stawów, dostępnym w Polsce w programach lekowych finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Sekukinumab charakteryzuje się szybkim początkiem działania, wysoką skutecznością oraz dobrym profilem bezpieczeństwa.
Słowa kluczowe: sekukinumab, łuszczyca plackowata, łuszczycowe zapalenie stawów

Dermatologia dziecięca – pytania i odpowiedzi

Mirosława Kuchciak-Brancewicz

Streszczenie
Półpasiec i opryszczkę wywołują wirusy należące do jednej rodziny. Mają powinowactwo do komórek układu nerwowego. Wywołują dość podobne objawy podmiotowe. Czasem trudno jest odróżnić te dwie jednostki chorobowe.
Naprzemienne zwilżanie i wysychanie skóry wokół ust jest najczęstszą przyczyną zapalenia skóry w tej okolicy. Oprócz leczenia ważna jest profilaktyka wtórna. Odtwarza ona barierę skórno-naskórkową. Pomaga też zwalczyć odruch nawykowego oblizywania warg.
Do najczęściej występujących należą brodawki zwykłe. Spotyka się je powszechnie, zwłaszcza u ludzi młodych, aktywnych sportowo i seksualnie, u tych, którzy golą owłosienie łonowe, oraz u dzieci z atopowym zapaleniem skóry. Mogą występować wszędzie, także na wzgórku łonowym. W leczeniu stosuje się metody zabiegowe i niezabiegowe.
Nadmanganian potasu wykazuje działanie odkażające i utleniające, bakteriobójcze i grzybobójcze. Stosowany jest u niemowląt często przy potówkach, odparzeniach, pieluszkowym zapaleniu skóry itp. Ma też działania uboczne. Może wywołać martwicę skrzepową.
W profilaktyce i leczeniu atopowego zapalenia skóry na pierwszym miejscu wymienia się emolienty. Zasadnicze znaczenie mają te, które są używane do bezpośredniego stosowania na skórę.
Słowa kluczowe: dzieci, półpasiec, opryszczka, zapalenie okołoustne, brodawki wirusowe, martwica skrzepowa, emolienty

Wenerologia – pytania i odpowiedzi

Monika Wasilewska, Bartłomiej Święs, Iwona Rudnicka, Sławomir Majewski

Streszczenie
Liszaj twardzinowy (lichen sclerosus – LS) to przewlekła choroba zapalna skóry i błon śluzowych, która często zlokalizowana jest w okolicach narządów płciowych i odbytu. LS powoduje świąd i ból, dysfunkcję seksualną, utrudnienie oddawania moczu u mężczyzn oraz związany jest z ryzykiem rozwoju raka. Etiologia LS nie jest znana, lecz znane są towarzyszące choroby oraz czynniki ryzyka rozwoju i czynniki protekcyjne. Rozpoznanie ustala się na podstawie obrazu klinicznego. Złotym standardem leczenia pozostają silne i bardzo silne miejscowe glikokortykosteroidy.
W przypadku typowych zmian LS nie jest wymagana weryfikacja histopatologiczna. Jest ona jednak niezbędna przy: niepewnym obrazie klinicznym, podejrzeniu nowotworu, nieskuteczności leczenia oraz obrzezaniu.
Dobrą praktyką jest, by przy każdej wizycie kontrolnej pacjenta z LS oceniać obraz kliniczny pod kątem obecności przemian nowotworowych, gdyż choroba ta wiąże się ze zwiększonym ryzykiem nowotworzenia. Nie jest pewne, czy w wyniku skutecznego leczenia ryzyko to zmienia się.
Słowa kluczowe: liszaj twardzinowy, okolica anogenitalna, miejscowe preparaty glikokortykosteroidów, biopsja, ryzyko rozwoju nowotworu