Przegląd Pediatryczny 3/2022

Rekomendacje dotyczące szczepień przeciwko meningokokom dzieci i osób dorosłych

Recommendations on meningococcal vaccination in children and adults

Ernest Kuchar, Hanna Czajka, Ewelina Gowin, Aneta Nitsch-Osuch, Anna Skoczyńska, Leszek Szenborn, August Wrotek, Jacek Wysocki, Agnieszka Mastalerz-Migas, Jarosław Peregud-Pogorzelski, Teresa Jackowska

Streszczenie

Inwazyjna choroba meningokokowa jest groźnym zakażeniem bakteryjnym, które często prowadzi do śmierci lub trwałego kalectwa. Najlepszym sposobem ochrony przed zakażeniami inwazyjnymi wywołanymi przez Neisseria meningitidis są szczepienia. Ich skuteczność wykazano w wielu krajach, które wprowadziły je do narodowych programów szczepień.

W Polsce szczepienia przeciw meningokokom są zalecane w Programie Szczepień Ochronnych, ale nie są refundowane, co oznacza, że koszt szczepionki ponosi pacjent lub rodzic. Ponadto niedostateczna świadomość społeczna przebiegu choroby i ryzyka związanego z zakażeniem meningokokami, szczepienia w 1. r.ż. dziecka, które wiążą się z liczbą podawanych dawek, cena szczepionek to kolejne bariery związane z akceptacją i wykonywaniem szczepień przeciwko meningokokom szczególnie u najmłodszych dzieci.

Niniejsza publikacja zawiera rekomendacje postępowania przeznaczone dla lekarzy realizujących szczepienia przeciw meningokokom u dzieci i osób dorosłych. Jest ona wynikiem pracy grupy ekspertów powołanej pod patronatem Konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii oraz medycyny rodzinnej.

Słowa kluczowe: szczepienia przeciw meningokokom, inwazyjna choroba meningokokowa, rekomendacje

Abstract

Invasive meningococcal disease is a dangerous bacterial infection that often leads to death or permanent disability. Immunizations are the best way to protect against invasive infections caused by Neisseria meningitidis. Their effectiveness has been demonstrated in many countries that have introduced them into national vaccination programs.

In Poland, meningococcal vaccines are recommended in the National Immunization Program, but they are not reimbursed, which means that the cost of the vaccines is paid by the patient or parent. In addition, low awareness of the general public about the course of the disease and the risks associated with meningococcal infection, vaccination in the first year of a child’s life, which involves the number of doses administered, and the price of vaccines are other barriers associated with the low acceptance of meningococcal vaccination, especially in the youngest children. Therefore, this publication contains management recommendations for physicians implementing meningococcal vaccination in children and adults. The result is the work of an expert group established under the auspices of the National Consultant in Pediatrics and in Family Medicine.

Key words: meningococcal vaccination, invasive meningococcal disease, recommendations

Zasady uzupełniania szczepień ochronnych uchodźców wojennych z Ukrainy

The practical guidance on immunization of war refugees from Ukraine

Katarzyna Wzorek-Łyczko, Michał Wajs, Łukasz Bogucki, Ernest Kuchar, Yevgenii Grechukha

Streszczenie

Kontynuacja oraz uzupełnianie zaległych szczepień ochronnych u uchodźców wojennych z Ukrainy jest wyzwaniem dla polskich lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Za priorytetowe uznano uzupełnienie szczepień przeciwko odrze, śwince, różyczce, polio oraz przeciwko COVID-19. Programy szczepień ochronnych Polski i Ukrainy są bardzo podobne, a różnice dotyczą schematów szczepień przeciwko krztuścowi, polio, Haemophilus influenzae, jak również braku powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom i rotawirusom w Ukrainie. Do kontynuowania szczepień u uchodźców napływających z Ukrainy należy stosować uniwersalne, ogólne zasady uzupełniania zaległych szczepień ochronnych. W niniejszym artykule przedstawiono zasady i praktyczne wskazówki uzupełniana szczepień u uchodźców, jak również zamieszczono wykaz preparatów szczepionek dostępnych w Ukrainie i ich polskich odpowiedników. Dla preparatów dostępnych wyłącznie w Ukrainie zaproponowano preparaty dostępne w Polsce o możliwie najbardziej podobnym składzie.

Słowa kluczowe: uzupełnianie szczepień, program szczepień ochronnych, szczepienia dla uchodźców z Ukrainy

Abstract

Implementation of national vaccination programme as well as providing catch-up immunization schedule for war refugees from Ukraine is a challenge for Polish primary care physicians. Measles, mumps, rubella, polio and COVID-19 catch-up vaccinations are considered a priority. The Ukrainian Immunization Programme is similar to the Polish one, but it does not include vaccination against pneumococcal disease and rotavirus. Moreover there are differences between Ukrainian and Polish vaccination schedules against pertussis, polio and Haemophilus influenzae. In this article we present principles and practical guidelines for preparing catch-up immunization schedules for refugees from Ukraine, as well as a list of vaccine preparations available in Ukraine and their Polish equivalents. For preparations available only in Ukraine, a vaccine with the most similar composition was proposed.

Key words: mass vaccination, immunization programme, immunization of Ukrainian refugees

Epidemiologia i diagnostyka celiakii u pacjentów z cukrzycą typu 1

Epidemiology and diagnostics of celiac disease in patients with type 1 diabetes

Karolina Klenczar-Kciuk, Anna Berezowska, Grażyna Deja, Przemysława Jarosz-Chobot

Streszczenie

Celiakia u pacjentów z cukrzycą typu 1 występuje ze znacznie większą częstością niż w populacji ogólnej. W Polsce odsetek ten wynosi od 5% do 10% w porównaniu z 1% w społeczeństwie. Cukrzyca typu 1 predysponuje do występowania innych chorób z autoagresji, najczęściej są to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy oraz celiakia. Celiakia może się pojawić zarówno przed rozpoznaniem cukrzycy typu 1, jak i po tym rozpoznaniu, w związku z powyższym konieczne jest przeprowadzanie systematycznych badań skriningowych w kierunku choroby trzewnej u pacjentów z cukrzycą typu 1. W większości przypadków choroba trzewna u pacjentów diabetologicznych przebiega bezobjawowo lub z niewielkim nasileniem dolegliwości. Badania przesiewowe w kierunku celiakii są obowiązkowe u chorych z cukrzycą typu 1. Niniejszy artykuł ma na celu usystematyzowanie aktualnej wiedzy dotyczącej epidemiologii i diagnostyki celiakii u pacjentów z cukrzycą typu 1. W tym celu wykorzystano czułe i swoiste testy serologiczne, głównie przeciwciało przeciw transglutaminazie tkankowej (tissue transglutaminase – TTG), natomiast dalsza diagnostyka przebiega zgodnie z aktualnymi wytycznymi ESPGHAN z 2020 r. Rozpoznanie celiakii oraz dalsze leczenie cukrzycy typu 1 jest wyzwaniem w opiece na pacjentem we właściwych poradniach specjalistycznych: diabetologicznej i gastroenterologicznej, a także wymaga systematycznej opieki psychologicznej i edukacji dietetycznej.

Słowa kluczowe: cukrzyca typu 1, celiakia, diagnostyka celiakii, transglutaminaza tkankowa, wytyczne ESPGHAN

Abstract

Celiac disease is much more frequent in patients with type 1 diabetes than in the general population. In Poland, this percentage ranges from 5% to 10%, compared to 1% in the society. Type 1 diabetes predisposes to the occurrence of other autoimmune diseases, most often: autoimmune thyroiditis and celiac disease. Celiac disease can occur both before and aft er the diagnosis of type 1 diabetes, therefore it is necessary to conduct systematic screening for celiac disease in patients with type 1 diabetes. In most cases, celiac disease in diabetic patients is asymptomatic or with mild symptoms. Therefore, screening for celiac disease is mandatory in patients with type 1 diabetes. This article aims to systematize the current knowledge on the epidemiology and diagnostics of celiac disease in patients with type 1 diabetes. For this purpose, we use sensitive and specific serological tests, mainly an antibody against tissue transglutaminase (TTG), while further diagnostics are carried out in accordance with the current ESPGHAN guidelines from 2020. The diagnosis of celiac disease and further treatment of type 1 diabetes is a challenge in patient care for the competent specialists in diabetes and gastroenterological clinics, and also requires systematic psychological care and dietary education.

Key words: type 1 diabetes, coeliac disease, coeliac disease diagnosis, tissue transglutaminase, ESPGHAN guidelines

Aspekty kliniczne współwystępowania cukrzycy typu 1 i celiakii

Clinical aspects of co-occurrence of type 1 diabetes and celiac disease

Karolina Klenczar-Kciuk, Michalina Fonfara, Grażyna Deja, Przemysława Jarosz-Chobot

Streszczenie

Cukrzyca typu 1 i celiakia to choroby autoimmunologiczne o wspólnym podłożu patogenetycznym. W patogenezie obu jednostek chorobowych biorą udział czynniki genetyczne, immunologiczne oraz liczne czynniki środowiskowe. Częstość występowania choroby trzewnej u pacjentów z cukrzycą typu 1 jest kilkukrotnie większa niż w populacji ogólnej. Kryteria diagnostyczne choroby trzewnej są zgodne z zaleceniami dotyczącymi populacji ogólnej, ale częstotliwość wykonywania badań przesiewowych w kierunku celiakii u chorych z cukrzycą typu 1 powinna być znacznie wyższa. W tej grupie chorych najczęściej rozwija się postać niema lub potencjalna celiakii, postać klasyczna występuje bardzo rzadko. Współwystępowanie wymienionych jednostek chorobowych niesie za sobą wiele implikacji klinicznych, takich jak większa skłonność do hipoglikemii, zaburzenia biochemiczne, zwiększenie ryzyka sercowo-naczyniowego, zaburzenia wzrostu oraz masy ciała, a także zwiększenie ryzyka rozwoju osteopenii i osteoporozy nawet o kilkadziesiąt procent. Terapia pacjentów ze współistniejącą cukrzycą typu 1 i celiakią wymaga przestrzegania zaleceń stosowanych w obu schorzeniach z uwzględnieniem wysokiego indeksu glikemicznego przetworzonej żywności bezglutenowej, a także trudności w codziennym przestrzeganiu diety. Opieka wielospecjalistyczna jest w tym wypadku niezbędna do uzyskania wyrównania metabolicznego i poprawy jakości życia chorych.

Słowa kluczowe: celiakia, cukrzyca typu 1, dieta bezglutenowa, gluten

Abstract

Type 1 diabetes and celiac disease are autoimmune diseases with a common pathogenesis. Genetic, immunological factors and environmental factors are involved in the pathogenesis of both diseases. The incidence of celiac disease in patients with type 1 diabetes is several times higher than in the general population. The diagnostic criteria for celiac disease are consistent with the guidelines for the general population, but the frequency of screening for celiac disease in patients with type 1 diabetes should be much higher. In this group of patients, silent or potential celiac disease develops most often, while the classic form is very rare. The coexistence of these diseases carries a number of clinical implications, such as greater susceptibility to hypoglycaemia, biochemical disorders, increased cardiovascular risk, growth and weight disorders, as well as an increased risk of developing osteopenia and osteoporosis. Treatment of patients with coexisting type 1 diabetes and celiac disease requires adherence to the recommendations used in both diseases, including the high glycemic index of processed gluten-free foods, as well as difficulties in daily diet compliance. In this case, multidisciplinary care is necessary to achieve metabolic control and improve the quality of life of patients.

Key words: celiac disease, type 1 diabetes, gluten-free diet, gluten

Interwencje chirurgiczne w przebiegu inwazyjnych zakażeń grzybiczych u dzieci z chorobami nowotworowymi

Surgical interventions in invasive fungal disease in children with malignancy

Przemysław Gałązka

Streszczenie

Celem tej pracy jest przedstawienie miejsca interwencji chirurgicznej w diagnostyce i leczeniu płucnych i pozapłucnych postaci inwazyjnej choroby grzybiczej (IFD), przegląd interwencji chirurgicznych w leczeniu zróżnicowanych narządowo postaci manifestacji klinicznej IFD oraz ukazanie małoinwazyjnych metod pozyskiwania materiału diagnostycznego. Głównym wskazaniem do interwencji chirurgicznych w IFD jest biopsyjne uzyskanie materiału tkankowego do ustalenia rozpoznania inwazyjnej infekcji grzybiczej, w tym oznaczenia mykogramu. W wielu przypadkach opracowanie chirurgiczne zmian pozostaje ważną dodatkową opcją terapeutyczną. Klasyczne wskazania do interwencji chirurgicznej w IFD, mające istotne znaczenie terapeutyczne, to: lokalizacja ogniska grzybiczego w bezpośrednim sąsiedztwie dużych naczyń krwionośnych, krwioplucie oraz zlokalizowana zmiana pozapłucna, w tym w ośrodkowym układzie nerwowym. W przebiegu inwazyjnej aspergillozy płucnej może dojść do rozwoju postaci przewlekłych (chronic pulmonary aspergillosis), aspergilloma (simple aspergilloma), przewlekłej jamistej aspergillozy płucnej (chronic cavitary pulmonary aspergillosis), przewlekłej włókniejącej aspergillozy płucnej (chronic fibrosing pulmonary aspergillosis), guzków grzybiczych (aspergillus nodule) oraz podostrej inwazyjnej aspergillozy (subacute invasive aspergillosis), wymagających interwencji chirurgicznej. Opracowanie chirurgiczne w inwazyjnej grzybicy narządowej jest ważną opcją terapeutyczną głównie w przypadkach pozapłucnej inwazyjnej aspergillozy lub mukormykozy i obejmuje: ośrodkowy układ nerwowy, lokalizację oczodołową i oczną, uszną, zatoki oboczne nosa, kości i zapalenie stawów, zapalenie wsierdzia i osierdzia, zakażenie skóry i tkanek miękkich, zakażenia jelitowe oraz zakażenia okolicy wejścia cewników centralnych. Leczenie chirurgiczne w grupie pacjentów w immunosupresji z IFD wiąże się z istotnym ryzykiem powikłań. Decyzje i kwalifikacja do postępowania zabiegowego powinny się odbywać w zespole wielodyscyplinarnym: onkolog/hematolog + chirurg + anestezjolog.

Słowa kluczowe: inwazyjna choroba grzybicza, dzieci, choroby nowotworowe, immunosupresja, terapia, chirurgia

Abstract

The objective of this paper is the presentation of possibilities of surgical intervention in diagnostics and treatment of invasive fungal disease (IFD), with focus on pulmonary and extrapulmonary involvement, and possibilities of the use of minimally invasive surgery approach. Main indication for surgical intervention in case of suspicion of IFD is tissue biopsy, necessary for classical diagnostics including identification and mycogram. Still, the surgical treatment in IFD is necessary in case of direct or indirect threat to the life of the patient. Surgical treatment might be an important therapeutic option in IFD. Classical indications for surgical intervention are recommended in case of fungal focus present in an immediate vicinity of major blood vessels, hemoptysis, and presence of a localized extrapulmonary lesion, including central nervous system. During pulmonary involvement, forms of chronic pulmonary aspergillosis can be presented: simple aspergilloma, chronic cavitary pulmonary aspergillosis, chronic fibrosing pulmonary aspergillosis, aspergillus nodule or subacute invasive aspergillosis, which can be treated by surgeon. Surgical debridement for local organ IFD is an important option for extrapulmonary invasive aspergillosis or mucormycosis, particularly in: central nervous system, ear, eye or orbital localization, paranasal sinuses, bones and joints, endocarditis and pericarditis, skin and soft tissue infections, gastrointestinal tract or sites of central catheters. Surgical treatment in immunocompromised patients with IFD is a procedure at high risk of complications, so the decision on surgical approach should be made by interdisciplinary team of specialists in oncology/haematology + surgery + anaesthesiology.

Key words: invasive fungal disease, children, malignancy, immune suppression, therapy, surgery

Newborns born to SARS-CoV-2-positive mothers: a single institutional experience

Analiza noworodków matek zakażonych koronawirusem SARS-CoV-2: doświadczenia jednego ośrodka

Monika Rosa, Agnieszka Turska, Justyna Szczerba, Anna Kobus, Grażyna Skulimowska-Kępa, Danuta Wachnik, Tomasz Jarmoliński

Abstract

Introduction. Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) caused the “coronavirus disease 2019” (COVID-19) pandemic, which started in late 2019 and has spread rapidly all over the world. Today it is the main global medical problem affecting the population of all ages. Data on the general condition and potential complications of neonates born to mothers with SARS-CoV-2 infection have been reported all around the world. Herein we present our observations derived from almost three months of work with infants born to SARS-CoV-2-infected mothers.

Material and methods. Forty-two neonates born to women with positive SARS-CoV-2 antigen tests between December 2020 and February 2021 in the infective obstetric unit at Wroclaw’s Regional Hospital were analyzed with respect to epidemiologic and clinical data obtained from the personal observations and medical records system.

Results. Nineteen of the neonates were male (45%) and the median birth term was 39 weeks of gestation. All of the newborns had negative Anti gen Rapid Test result for SARS-CoV-2 after birth. Most of them were asymptomatic, except 6 who presented with pneumonia. One of the symptomatic children had positive SARS-CoV-2 anti gen and real-time reverse transcriptase–polymerase chain reaction (PCR) tests on the 9th day of life. It is likely that he acquired postpartum infection from his mother. None required invasive ventilation and no deaths were reported.

Conclusions. Our study presented that post-birth, most babies of SARS-CoV-2-positive mothers are not infected by the virus and confirmed the fact that the risk of perinatal mother-to-child transmission is rather low.

Key words: SARS-CoV-2, COVID-19, newborn, perinatal infection

Streszczenie

Wstęp i cel pracy. Koronawirus SARS-CoV-2 wywołał pandemię choroby koronawirusowej (COVID-19), która rozpoczęła się w grudniu 2019 r. i szybko rozprzestrzeniła się po całym świecie. Aktualnie jest to jeden z głównych globalnych problemów zdrowotnych dotyczących całej populacji. Trwa gromadzenie danych o przebiegu infekcji i potencjalnych powikłaniach, w tym również u noworodków urodzonych przez kobiety zakażone SARS-CoV-2. Celem pracy było przedstawienie doświadczeń autorów zebranych podczas 3 miesięcy funkcjonowania oddziału dla noworodków matek zakażonych SARS-CoV-2.

Materiał i metody. W okresie od grudnia 2020 r. do lutego 2021 r. w jednym z izolacyjnych oddziałów położniczych we Wrocławiu przeanalizowano dane epidemiologiczne i kliniczne 42 noworodków urodzonych przez matki z dodatnim wynikiem testu antygenowego w kierunku SARS-CoV-2. Źródłami informacji były elektroniczna dokumentacja pacjentów oraz obserwacje własne autorów.

Wyniki. W badanej grupie było 19 chłopców (45%), mediana wieku urodzeniowego wynosiła 39 tygodni. Bezpośrednio po urodzeniu wszystkie dzieci miały ujemny wynik testu antygenowego. U 6 noworodków stwierdzono zapalenie płuc, w tym u pacjenta z zakażeniem SARS-CoV-2 potwierdzonym w 9. dobie życia testem antygenowym i metodą PCR, co może wskazywać na zakażenie nabyte od matki. Żadne dziecko nie wymagało inwazyjnej wentylacji, nie odnotowano zgonów.

Wnioski. Nasze obserwacje potwierdzają, że w okresie okołoporodowym większość dzieci matek zarażonych SARS-CoV-2 nie prezentuje laboratoryjnych ani klinicznych wykładników zakażenia koronawirusem. Ryzyko przeniesienia wirusa z matki na noworodka wydaje się niskie.

Słowa kluczowe: SARS-CoV-2, COVID-19, noworodek, zakażenie okołoporodowe

Analiza pierwszej pomocy u dzieci poszkodowanych z powodu oparzenia

The first aid analysis in children injured due to burns

Leszek Marzec, Grażyna Skotnicka-Klonowicz, Janusz Piotr Sikora

Streszczenie

Przerwanie kontaktu z czynnikiem parzącym, chłodzenie rany oparzeniowej, zwalczanie bólu i zabezpieczenie rany oparzeniowej przed nadkażeniem to główne zadania pierwszej pomocy udzielanej oparzonym dzieciom.

Cel pracy. Celem pracy była ocena realizacji ww. zadań u dzieci poszkodowanych z powodu oparzenia.

Materiał i metody. Analizie poddano 117 historii chorób dzieci w wieku od 0 do 18 lat przyjętych w pierwszych 24 godzinach od oparzenia na Oddział Chirurgii Dziecięcej Szpitala Wojewódzkiego im. Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej w Tarnobrzegu w okresie od 1.01.2014 r. do 31.12.2017 r. Wyniki poddano analizie statystycznej. Na badanie uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi nr RNN/94/18/KE.

Wyniki. Udokumentowaną pierwszą pomoc udzieloną przez świadków zdarzenia uzyskało 74 ze 117 dzieci (63,25%), natomiast opisano ją w 72 z 74 przypadków (97,30%). Pozostałe 43 ze 117 dzieci (36,75%) przewieziono do placówek ochrony zdrowia, w których udzielono im pierwszej pomocy i zaopatrzono. Tylko w 26 z 74 przypadków (35,13%) wskazano osoby udzielające pierwszej pomocy w miejscu zdarzenia i najczęściej byli to rodzice (23 z 26, 88,46%, p < 0,001). Rodzaj udzielonej pierwszej pomocy był następujący: chłodzenie oparzenia – 71 z 72 dzieci (98,61%), chłodzenie określonym i niekonwencjonalnym środkiem chłodzącym – 7 z 71 przypadków (9,86%). Podanie leków przeciwbólowych wykazano w 2 z 72 przypadków, a zabezpieczenie oparzenia maścią steroidową w 2 z 72 przypadków. W pozostałych przypadkach brak informacji o sposobie zaopatrzenia rany oparzeniowej. Opiekunowie własnym środkiem transportu przywieźli do szpitala 56 ze 117 dzieci (47,86%), w tym bezpośrednio z miejsca zdarzenia 32 z 56 dzieci (57,14%), 22 spośród 56 dzieci ze skierowaniem z izb przyjęć i szpitalnych oddziałów ratunkowych (39,28%) i 2 dzieci spośród 56 z placówek podstawowej opieki zdrowotnej. W ciągu 6 godzin od oparzenia na oddział przyjęto 114 dzieci (97,44%, p < 0,001).

Wnioski. Braki w dokumentacji medycznej nie pozwalają w pełni ocenić sposobu udzielenia pierwszej pomocy oparzonemu dziecku. Uzyskane wyniki badania sugerują, że zasady postępowania z dzieckiem oparzonym, z wyjątkiem chłodzenia powierzchni oparzonej, są słabo respektowane przez świadków zdarzenia. W szkoleniach z zakresu pierwszej pomocy należy więc zwracać uwagę na podanie dostępnych środków przeciwbólowych i zabezpieczanie rany oparzeniowej przed zakażeniem oraz ustalenie z dyspozytorem medycznym sposobu udzielenia pomocy i transportu do szpitala. Precyzyjne prowadzenie dokumentacji medycznej umożliwi ocenę udzielonej pomocy, stanu wiedzy w społeczeństwie i ukierunkowanie programów szkoleń.

Słowa kluczowe: oparzenie, dziecko, pierwsza pomoc

Abstract

The main tasks of first aid given to burned children are to break the contact with the burn agent, cool the burn wound, control pain and protect the burn wound from superinfection.

Aim. The aim of this study was to evaluate the implementation of the above-mentioned tasks in children injured due to burns.

Material and methods. 117 medical records of children of 0-18 years old, accepted in the first 24 hours due to burns to the Department of Paediatric Surgery of the ‘Zofia Tarnowska née Zamoyska’ District Hospital of Tarnobrzeg between 01.01.2014 and 31.12.2017, were analysed. The obtained results were analysed statistically. The protocol (No. RNN/94/18/KE) was approved by the Medical University of Łódź Ethics Committee.

Results. Documented fi rst aid from witnesses of the incident was obtained from 74/117 children (63.25%), and it was described in 72/74 cases (97.30%). Only in 26/74 cases (35.13%) persons providing this help were indicated, and most often they were parents (23/26, 88.46%, p < 0.001). The remaining 43/117 children (36.75%) were provided with assistance in medical facilities. The type of first aid provided was as follows: cooling the burn in 71/72 children (98.61%), including a specific unconventional measure (7/71, 9.86%), administration of analgesic drugs in 2/72 cases, protection of the burn with steroid ointment in 2/72 cases. In other cases there was no information on how to treat the burn wound. The caregivers brought to the hospital 56/117 children (47.86%) with their own means, including 32/56 patients (57.14%) directly from the scene, 22/56 with referrals from the Admission Rooms and Hospital Emergency Departments (39.28%) and 2/56 from Primary Healthcare. Within 6 hours since the burn 114 children were admitted to the ward (97.44%, p < 0.001).

Conclusions. Deficiencies in medical records do not allow to fully assess the method of providing first aid to a burned child. The results of the study suggest that the rules of dealing with a burned child, except for cooling the burned surface, are poorly respected by the witnesses of the incident. Therefore, as part of first aid training, attention should be paid to administering available painkillers and securing the burn wound against infection, as well as agreeing with the medical dispatcher on how to provide assistance and transport to the hospital. Accurate keeping of medical records will enable the assessment of the provided assistance, the state of knowledge in the society and the targeting of training programs.

Key words: burn, child, first aid

Zatrucie paracetamolem w populacji pediatrycznej – opisy przypadków i repetytorium zasad postępowania

Paracetamol poisoning in paediatric population – four cases and compendium of treatment rules

Weronika Kopterska

Streszczenie

Zatrucia, łącznie z wypadkami i urazami, to główne przyczyny zgonów w populacji dziecięcej. Zatrucie paracetamolem – zarówno przypadkowe, jak i celowe – jest jedną z częściej spotykanych intoksykacji lekami w populacji pediatrycznej. Paracetamol to lek łatwo dostępny (bez recepty), tani i powszechnie stosowany. Przedawkowanie paracetamolu może grozić ostrą niewydolnością wątroby, ostrym uszkodzeniem nerek i doprowadzić do zgonu. Elementami prawidłowo prowadzonego procesu diagnostycznego są: monitorowanie pacjenta, analiza wyników podstawowych badań laboratoryjnych, różnicowanie na podstawie obrazu klinicznego, głównie z ostrym uszkodzeniem wątroby o różnej etiologii. Podstawowy lek – specyficzną odtrutkę: N-acetylocysteinę – należy podać do 8 godzin od przyjęcia paracetamolu. W artykule opisano cztery przypadki pacjentów oraz omówiono podstawowe zasady diagnostyki i leczenia.

Słowa kluczowe: zatrucie lekami, paracetamol, N-acetylocysteina

Abstract

Poisoning is one of the main causes of death in paediatric patients. Paracetamol poisoning – accidental as well intentional – is one of the most common drug intoxications among children. Paracetamol remains an easily accessible (over-the-counter), cheap, commonly used drug. The overdose of paracetamol may result in acute liver failure, acute kidney injury, and leads to death. Elements of correctly conducted diagnostics are: patient’s monitoring, analysis of laboratory tests and differential diagnosis, including other reasons of acute liver damage. The background of treatment is a specific anti dote: N-acetylcysteine, which should be administered up to eight hours from intoxication. The article presents four cases of paediatric patients and compilation of methods of diagnostics and treatment.

Key words: drug poisoning, paracetamol, N-acetylcysteine

Neuroborelioza w świetle aktualnych wytycznych na podstawie przypadku pacjenta z obustronnym porażeniem nerwu twarzowego oraz zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych

Neuroborreliosis in the light of current guidelines based on a case of a patient with bilateral palsy of the facial nerve and meningitis

Joanna Sagan, Olga Barańska, Ewa Majda-Stanisławska

Streszczenie

Choroba z Lyme jest wieloukładową chorobą zakaźną wywołaną przez krętki z rodzaju Borrelia. W Europie neuroborelioza jest drugą co do częstości manifestacją choroby z Lyme, zaraz po rumieniu wędrującym. W neuroboreliozie objawy dotyczą ośrodkowego oraz obwodowego układu nerwowego. W stadium wczesnym rozsianym neuroborelioza może się przejawiać m.in. jako porażenie nerwów czaszkowych oraz limfocytowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Porażenie nerwu twarzowego jest najczęstszą formą neuropatii nerwów czaszkowych, a objawy neurologiczne mogą się pojawiać już w czasie występowania rumienia wędrującego. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych występuje u 5-15% chorych w pierwszych miesiącach po zakażeniu. Aktualnie leczenie choroby z Lyme w Polsce opiera się na wytycznych Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych oraz NICE.

Słowa kluczowe: neuroborelioza, rumień wędrujący, porażenie nerwu twarzowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Abstract

Lyme disease is a multi-systemic infectious disease caused by the spirochetes of the genus Borrelia. In Europe neuroborreliosis is the second most common form of Lyme disease, right after erythema migrans. The symptoms of neuroborreliosis concern the central and peripheral nervous system. In the early disseminated stage neuroborreliosis may manifest as cranial nerves palsy and/or lymphocytic meningitis. Facial nerve palsy is the most common form of cranial neuropathy, neurological symptoms may appear already at the time of erythema migrans. Meningitis occurs in 5-15% of patients in the first months aft er infection.

Currently, the treatment of Lyme disease in Poland is based on the guidelines of the Polish Association of Epidemiologists and Infectiologist and NICE.

Key words: neuroborreliosis, erythema migrans, facial nerve palsy, meningitis