Gastroenterologia Praktyczna 4/2021

Stanowisko UEG na temat zapobiegania, wczesnego wykrywania i leczenia raka trzustki w XXI wieku

Tłumaczenie artykułu: UEG position paper on pancreatic cancer. Bringing pancreatic cancer to the 21st century: prevent, detect, and treat the disease earlier and better

Patrick Michl, Matthias Löhr, John P. Neoptolemos, Gabriele Capurso, Vinciane Rebours, Nuria Malats, Mathilde Ollivier, Luigi Ricciardiello

Streszczenie

Wstęp: Gruczolakorak przewodowy trzustki jest nowotworem charakteryzującym się 98-procentowym ograniczeniem przewidywanej długości życia i wzrostem czasu trwania niepełnosprawności osób nim obciążonych o 30% w ciągu ostatniej dekady w Europie. Chorobie nie można skutecznie zapobiegać, a jej wczesne wykrycie pozostaje niezmiernie trudne. W momencie rozpoznania 80% pacjentów ma raka w stadium uniemożliwiającym leczenie, natomiast z pozostałej grupy osób poddanych leczeniu operacyjnemu 80% będzie mieć miejscowe lub odległe przerzuty. Co ważne, dotychczasowe schematy chemioterapii pozostają nadal mało efektywne.
<br<
Cel pracy: Rak trzustki stanowi wielkie wyzwanie, a jednocześnie ogromną szansę na pogłębienie wiedzy, szczególnie w zakresie podłoża molekularnego, która doprowadziłaby do opracowania narzędzi jego wczesnego wykrywania i skutecznego leczenia, zwiększając tym samym przeżycie pacjentów.

Wyniki: Badania nad rakiem trzustki w minimalnym stopniu są finansowane przez fundusze europejskie. UEG (United European Gastroenterology) wzywa partnerów publiczno‑prywatnych do wsparcia finansowania badań nad rakiem trzustki.

Wnioski: Działania podjęte w licznych europejskich ośrodkach akademickich pozwoliłyby na lepsze zrozumienie tej choroby, w tym na poprawę wyników jej leczenia.

Rozrost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO) – możliwości interwencji

Small intestinal bacterial overgrowth syndrome (SIBO) – possible interventions
Anatol Panasiuk

Streszczenie

Mikrobiota to populacja zróżnicowanych drobnoustrojów odgrywająca ważną rolę w utrzymaniu zdrowia człowieka, kształtowana przez wiele czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego wywołane dysbiozą stwarzają ryzyko rozwoju zapalenia i jego translokacji, a w odległej perspektywie mogą być przyczyną różnych chorób. Poważnym zaburzeniem homeostazy jelitowej jest bakteryjny rozrost jelita cienkiego (small intestinal bacterial overgrowth syndrome – SIBO), który może być następstwem m.in. nieprawidłowego wydzielania kwasu solnego w żołądku, zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego lub niewydolności zastawki krętniczo‑kątniczej. Stworzenie warunków pozwalających na powrót do eubiozy jest poważnym wyzwaniem klinicznym. Postępowanie w SIBO obejmuje eliminację lub modyfikację przyczyn, indukcję remisji (antybiotyki, dieta) i utrzymanie remisji (leki, dieta, cykliczna antybiotykoterapia). Pomimo nagromadzonej wiedzy na temat SIBO schorzenie to nadal sprawia duże problemy diagnostyczne i terapeutyczne oraz cechuje się częstą nawrotowością. Poszukiwane są metody, które efektywnie i skutecznie chroniłyby przed nawrotem tej choroby. Należy brać pod uwagę możliwość korekcji składu mikrobioty u osób z SIBO przez probiotyki. Dotychczasowe badania nie dostarczyły przekonujących wyników potwierdzających skuteczność prebiotyków w leczeniu SIBO. Pojawiają się natomiast dowody, że podczas przewlekłej terapii inhibitorami pompy protonowej probiotyczne bakterie Bacillus subtilis i Enterococcus faecium mogą być skuteczne w profilaktyce SIBO.

Abstract

Microbiota is a population of diverse microorganisms that plays an important role in maintaining human health, and is shaped by many internal and external factors. Disturbances in the functioning of the gastrointestinal tract caused by dysbiosis pose a risk of developing inflammation, translocation and, in the long term, various diseases. A serious disturbance in intestinal homeostasis is bacterial colon hyperplasia (small intestinal bacterial overgrowth syndrome – SIBO), which may be a consequence of, inter alia, abnormal gastric acid secretion, gastrointestinal motility disorders, or ileocecal valve insufficiency. Creating conditions for a return to eubiosis is a serious clinical challenge. Management of SIBO includes elimination or modification of causes, induction of remission (antibiotics, diet) and maintenance of remission (drugs, diet, cyclical antibiotic therapy). Despite the accumulated knowledge about SIBO, it is still a disease that causes major diagnostic and therapeutic problems, and is characterized by frequent recurrence. Other methods that would be effective and protect against relapse are being sought. The possibility of correcting the microbiota composition by probiotics in people with SIBO should be taken into account. Previous studies have not provided convincing results confirming the effectiveness of probiotics in the treatment of SIBO. There is evidence, however, that in people during chronic therapy with proton pump inhibitors, the probiotic bacteria Bacillus subtilis and Enterococcus faecium can be effective in the prevention of SIBO.

Podwójna terapia biologiczna w nieswoistych chorobach zapalnych jelit

Dual biologic therapy in inflammatory bowel diseases
Magdalena Wlazło, Dorota Jarzębicka, Jarosław Kierkuś

Streszczenie

Chorzy z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (inflammatory bowel diseases – IBD), kwalifikujący się do terapii biologicznej, stanowią grupę pacjentów z ciężkim przebiegiem choroby, u których zawiodło leczenie preparatami konwencjonalnymi. Leki biologiczne są obecnie powszechnie stosowane, jednak pozwalają osiągnąć remisję kliniczną jedynie u 40% badanych po 1 roku leczenia. Przeprowadzono przegląd danych z piśmiennictwa dotyczący zastosowania terapii z kombinacją dwóch leków biologicznych oraz leków drobnocząsteczkowych, takich jak: anty‑TNF (infliksymab, adalimumab), wedolizumab i ustekinumab, a także inhibitorów kinaz janusowych (tofacytynib). Przegląd danych z piśmiennictwa przeprowadzono z wykorzystaniem terminów: combination biologics, dual biologic for treatment of inflammatory bowel disease, use of combination biologic in pediatric IBD. Zastosowanie podwójnej terapii biologicznej jest atrakcyjną opcją terapeutyczną. Wykazano, że odmienny mechanizm działania dwóch leków może być skuteczną i bezpieczną metodą leczenia. Szczególnie korzystne wydaje się połączenie leków z grupy anty‑TNF z wedolizumabem lub ustekinumabem. Konieczne są dalsze badania, mające na celu porównanie skuteczności i bezpieczeństwa terapii skojarzonych, a także oceny potencjalnych korzyści skojarzonych terapii biologicznych.

Abstract

Patients with inflammatory bowel diseases (IBD) who qualify for biological therapy, are a group of severely ill patients, who have failed therapy with conventional drugs. Biological drugs are now widely used, but they allow to achieve clinical remission only in 40% of patients after 1 year of treatment. The aim of the study was the review of literature data on the use of therapy with a combination of two biological and small molecule drugs, among them: anti‑TNF (infliximab, adalimumab), vedolizumab and ustekinumab, as well as Janus kinase inhibitors (tofacitinib).The review of data from the literature was carried out using the terms: “combination biologics”, “dual biologic for treatment of inflammatory bowel disease”, “use of combination biologic in pediatric IBD”. The use of dual biological therapy is an attractive therapeutic option. The different mechanism of action of the two drugs may be an effective and safe treatment method. The combination of anti‑TNF drugs with vedolizumab or ustekinumab seems to be of particular benefit. More research is needed to compare the efficacy and safety of combination therapies, and to evaluate the potential benefits of combination biological therapies.

Zmiany na skórze okolicy głowy i szyi oraz objawy wewnątrzustne u pacjentów gastroenterologicznych

Head and neck skin lesions and intraoral manifestations in gastroenterological patients
Natalia Bielecka‑Kowalska, Marek Skiba

Streszczenie

Jama ustna jako początkowy odcinek układu pokarmowego jest łatwo dostępna do badania. W wielu przypadkach objawy na błonie śluzowej jamy ustnej poprzedzają wystąpienie zmian ogólnoustrojowych i objawów jelitowych, przez co mogą służyć jako wskazówka diagnostyczna. W nieswoistych zapaleniach jelit zmiany na błonie śluzowej jamy są bardzo częstym symptomem, mogą pojawiać się przed właściwymi zmianami uchwytnymi w kolonoskopii lub już podczas choroby. Rzadziej charakterystyczne zmiany w jamie ustnej pojawiają się w chorobie Duhringa i celiakii oraz przy refluksie żołądkowo‑przełykowym. Zmiany mogą również obejmować okolicę skóry twarzy lub tkanki twarde, tj. zęby. Objawy te mogą być istotne w diagnostyce różnicowej lub przyczynić się do rozszerzenia diagnostyki w przypadku podejrzenia współwystępowania choroby nowotworowej.

Abstract
<br

The oral cavity, as the initial section of the digestive system, is easily accessible for examination. In many cases, symptoms on the oral mucosa precede systemic changes and intestinal symptoms, and therefore may serve as a diagnostic guide. In inflammatory bowel diseases, lesions on the cavity mucosa are very common, they may appear before the changes seen in colonoscopy or during the course of the disease. Less frequently, characteristic changes in the oral cavity appear in Duhring’s disease, celiac disease and gastroesophageal reflux. The lesions may also affect the facial skin or hard tissue, such as teeth. These symptoms may be important in the differential diagnosis or may contribute to the extension of diagnosis in cases of suspected coexistence of neoplastic disease.

Rzadkie choroby spichrzeniowe – manifestacje ze strony przewodu pokarmowego. Choroba Fabry’ego

Rare lysosomal storage disorders – gastroenterological manifestation. Fabry disease
Katarzyna Muras‑Szwedziak, Krzysztof Kaczmarek, Michał Nowicki

Streszczenie

Choroba Fabry’ego jest jedną z niezwykle rzadkich lizosomalnych chorób spichrzeniowych. Szacowana średnia częstość jej występowania w populacji światowej wynosi 1 na 40 000‑60 000 [1]. Na podstawie badań przeprowadzonych w Polsce szacuje się, że częstość występowania choroby Fabry’ego w populacji polskiej wynosi 2,5 na 100 000, wśród mężczyzn 1 na 40 000, a wśród kobiet 1 na 117 000 [2, 3]. Podkreśla się jednak fakt niedoszacowania i braku poprawnych rozpoznań. Wielu pozostających pod opieką chorych było przez długi czas leczonych z powodu zupełnie innych jednostek chorobowych, a ostateczne rozpoznanie przychodziło po latach. Niedawna analiza chorych kwalifikowanych do programu leczenia tej choroby w Polsce pokazała, że czas od pierwszych objawów do rozpoznania przekraczał w naszym kraju 20 lat [3]. Niecharakterystyczne objawy i brak znajomości choroby powodują przedłużającą się diagnostykę, a przez to niewdrożenie odpowiedniego leczenia i rozwój nieodwracalnych powikłań narządowych. Skrócenie oczekiwanej długości życia w porównaniu z populacją przeciętną w tym samym wieku wynosi u mężczyzn nawet 15‑20 lat, a wśród kobiet 10‑12 lat [4]. Zajęcie przewodu pokarmowego może być jedną z pierwszych, a czasem jedyną manifestacją choroby, zwłaszcza w jej początkowych stadiach. Niejasne objawy ze strony przewodu pokarmowego współwystępujące choćby z jednym z opisywanych w tym opracowaniu objawów stanowią wskazanie do przeprowadzenia diagnostyki w kierunku tej choroby [5].

Abstract

Fabry disease is an ultra‑rare lysosomal storage disease. Estimated average prevalence of Fabry disease worldwide is 1/40 000‑60 000 [1], whereas in the Polish population it is estimated at 2.5/100 000, 1/40 000 among men and 1/117 000 among women [2, 3]. However, these numbers are most likely underestimated as many cases are not properly recognized. Thus, many patients had been treated due to other diseases and the ultimate diagnosis was delayed by years. Recent analysis of patients qualified for the Polish programme of Fabry disease treatment demonstrated that it took on average 20 years to make a correct diagnosis since the first symptoms appeared [3]. Unspecific symptoms and the lack of the knowledge of the disease have an impact on the prolonged diagnostics resulting in the lack of proper treatment and irreversible organ damage. Therefore, affected patients have life expectancy shortened by 15‑20 years and 10‑12 years among men and women, respectively, as compared to the general population [4]. Usually, the first and sometimes the only manifestation is present in the gastrointestinal tract, particularly at the early stages of the disease. Unclear symptoms within the gastrointestinal tract in conjunction with at least one of the symptoms described in this review are the indication for Fabry disease‑targeted diagnosis [5].

Czy należy zmienić terminologię niealkoholowej choroby stłuszczeniowej wątroby u dzieci i młodzieży?

Does the terminology of non‑alcoholic fatty liver disease should be changed in children and youth?
Dariusz Marek Lebensztejn

Streszczenie

Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby (NAFLD) jest najczęstszą przewlekłą patologią wątroby zarówno u dorosłych, jak i w populacji wieku rozwojowego. NAFLD jest uważana za wątrobową manifestację zespołu metabolicznego ze względu na współistnienie otyłości trzewnej, insulinooporności i dyslipidemii. Związek NAFLD z zespołem metabolicznym doprowadził do zmiany terminologii choroby i wprowadzenia nowej nazwy: stłuszczeniowa choroba wątroby związana z dysfunkcją metaboliczną (MAFLD) u dorosłych, lecz także u dzieci i młodzieży.

Abstract

Non‑alcoholic fatty liver disease (NAFLD) is the main cause of chronic liver pathology both in adult and pediatric population. Due to coexistence of visceral obesity, insulin resistance and dyslipidemia NAFLD is considered to be the hepatic manifestation of metabolic syndrome. The relationship between NAFLD and metabolic syndrome led to set up a new term: metabolic (dysfunction) associated fatty liver disease (MAFLD) in adults but also in children and youth.

Zapalenie jelita grubego u pacjentki z rozpoznanym zakażeniem koronawirusem SARS‑CoV‑2

Colitis in a patient diagnosed with SARS‑CoV‑2 coronavirus infection
Marta Bielecka, Magdalena Kiepura‑Gibek, Paweł Szczepaniec

Streszczenie

W artykule przedstawiono przypadek 72‑letniej pacjentki, leczonej do tej pory z powodu reumatoidalnego zapalenia stawów, u której po zakażeniu koronawirusem SARS‑CoV‑2 wystąpiły utrzymujące się kilka tygodni objawy zapalenia błony śluzowej jelita grubego pod postacią uporczywej biegunki. Obraz mikroskopowy błony śluzowej jelita nie był charakterystyczny, dolegliwości ustąpiły po zastosowaniu skojarzonego leczenia mesalazyną.

Abstract

The article presents the case of a 72‑year‑old patient, treated so far for rheumatoid arthritis, who, after being infected with SARS‑CoV‑2 coronavirus, developed symptoms of colitis in the form of persistent diarrhea for several weeks. The microscopic image of the intestinal mucosa was not characteristic, and the symptoms resolved after the combined treatment with mesalazine.

Pokrzywka przewlekła jako powikłanie po COVID‑19 u pacjentki z chorobą Leśniowskiego‑Crohna

Chronic urticaria as a complication after COVID‑19 in a patient with Crohn’s disease
Grażyna Piotrowicz, Adam Piotrowicz, Mariusz Śmigielski, Piotr Banaszkiewicz

Streszczenie

Pacjentka, lat 57, z rozpoznaniem nieswoistej choroby zapalnej jelit w 1992 r., konwersja rozpoznania z wrzodziejącego zapalenia jelita grubego na chorobę Leśniowskiego‑Crohna w 2017 r. Operowana w 2017 r. z powodu licznych ropni międzypętlowych, z częściową resekcją jelita grubego (hemikolektomia prawostronna), z wyłonieniem stomii, po 2‑krotnym leczeniu biologicznym infliksymabem, z powodu zaostrzenia choroby ponownie zakwalifikowana do leczenia biologicznego infliksymabem we wrześniu 2021 r. W kwietniu 2021 r. pacjentka zachorowała na COVID‑19 o przebiegu łagodnym, ale pojawiły się zmiany skórne o charakterze pokrzywki, które w konsekwencji przybrały charakter pokrzywki przewlekłej.

Jak wiadomo, dla wirusa RNA jednoniciowego, jakim jest SARS‑CoV‑2, receptorem w organizmie ludzkim jest receptor enzymu konwertującego angiotensynę 2 (ACE2). Duży poziom ekspresji tego receptora wykazano w keratynocytach skóry (na poziomie 97,37%). Częstość współtowarzyszących zmian skórnych u pacjentów z COVID‑19 ocenia się na ok. 40%. Burza cytokinowa w czasie infekcji, a być może sama infekcja, może powodować reakcję immunologiczną skory z jej objawowymi następstwami.

Ze względu na utrzymujący się proces immunologiczny skory i aktywny proces autoimmunologiczny (zapalny) w jelicie podjęto decyzję o leczeniu infliksymabem z dobrym efektem terapeutycznym.

Abstract

A 57‑year‑old patient was diagnosed with inflammatory bowel disease in 1992. In 2017, the final diagnosis of ulcerative colitis was changed to Crohn’s disease. The patient was surgically treated in 2017, due to numerous inter‑loops abscesses. The final decision was partial colon resection (right‑sided hemicolectomy) with a stoma formation. The patient went through two biological treatments with infliximab. In September 2021, due to exacerbation of the disease, the patient was re‑qualified for biological treatment with infliximab. In April 2021, the patient was diagnosed with COVID‑19 and got over the disease with a mild course. Besides, there were skin lesions of urticaria type, which consequently became chronic urticaria.

As it is known, the SARS‑CoV‑2 virus is the single‑stranded RNA virus, in the human body responsible for the affection of an angiotensin‑converting enzyme 2 (ACE2) receptor. A high expression of this receptor is demonstrated in the skin keratinocytes (about 97.37%). The frequency of accompanying skin lesions in COVID‑19 patients is estimated at 40%. A cytokine storm during an infection, and perhaps the infection itself, can cause an immune response of the skin with the symptomatic sequel.

Due to the persistent immunologic response of the skin and intestines, we decided to treat the patient with infliximab. The therapeutic result was achieved.

Ochrona danych osobowych pacjentów. Zasady prawne

Rafał Patryn