Gastroenterologia Praktyczna 2/2020

Zakażenie SARS‑CoV‑2 a objawy ze strony przewodu pokarmowego

SARS‑CoV‑2 infection and gastrointestinal symptoms
Anita Gąsiorowska

Streszczenie
COVID‑19 to choroba układu oddechowego wywołana przez nowy gatunek koronawirusa, który został po raz pierwszy zidentyfikowany w Wuhan, stolicy chińskiej prowincji Hubei, w grudniu 2019 r. Najczęstsze objawy COVID‑19 to gorączka, kaszel, duszność, dreszcze, bóle mięśni, głowy, gardła i nowo powstałe zaburzenia węchu i smaku. Ponadto u pacjentów z COVID‑19 stwierdzono różnorodne objawy ze strony przewodu pokarmowego, w tym biegunkę, nudności, wymioty i bóle brzucha. W artykule przedstawiono dane epidemiologiczne oraz charakterystykę kliniczną objawów ze strony przewodu pokarmowego z uwzględnieniem epizodów ostrego zapalenia trzustki u pacjentów z COVID‑19.

Uszkodzenia wątroby w dobie COVID‑19

Liver injury in COVID‑19
Halina Cichoż‑Lach

Streszczenie
Publikacja przedstawia zjawisko uszkodzenia wątroby u chorych zakażonych SARS‑CoV‑2. Okazuje się, że nieprawidłowe wyniki badań wątrobowych są częste u pacjentów z COVID‑19 i mogą dotyczyć ponad 1/3 chorych przyjętych do szpitala. Powoduje to pogorszenie rokowania, zwiększa ryzyko ciężkiego przebiegu COVID‑19, przedłuża czas hospitalizacji. Pacjenci z nieprawidłowymi wynikami badań wątrobowych to głównie mężczyźni, osoby w starszym wieku, chorzy z wyższym BMI. Uszkodzenie wątroby może być wywołane również stosowaniem hepatotoksycznych leków w zakażeniu SARS‑CoV‑2, głównie przeciwwirusowych: lopinawiru i rytonawiru. Pacjenci z przewlekłą chorobą wątroby są obarczeni wyższym ryzykiem ciężkiego przebiegu COVID‑19, ale też ostrzejsza postać kliniczna zakażenia SARS‑CoV‑2 jest czynnikiem predysponującym do uszkodzenia tego narządu.

Rozpoznawanie, leczenie i monitorowanie niedokrwistości u pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit

Diagnosis, treatment and monitoring of anemia in patients with inflammatory bowel diseases
Małgorzata Woźniak, Renata Talar‑Wojnarowska

Streszczenie
Niedokrwistość jest najczęstszą układową manifestacją nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ), wiąże się z istotnym pogorszeniem jakości życia chorych oraz wzrostem częstości i czasu trwania hospitalizacji. Etiopatogeneza niedokrwistości w przebiegu NChZJ jest wieloczynnikowa, główną jej komponentę stanowi niedobór żelaza oraz przewlekły stan zapalny, skutkujący niekorzystnym wpływem cytokin prozapalnych na erytropoezę. Do innych przyczyn anemii w NChZJ należą niedobór witaminy B12 i/lub kwasu foliowego oraz działania niepożądane stosowanego leczenia. Rozpoznanie różnicowe niedokrwistości pozostaje wyzwaniem klinicznym, dlatego analizowana jest rola nowych parametrów diagnostycznych, takich jak hepcydyna, białka morfogenetyczne kości oraz wskaźnik sTfR/log ferrytyny. Z uwagi na różnorodny patomechanizm niedokrwistości prawidłowe ustalenie rozpoznania jest niezbędne, aby zastosować odpowiednie leczenie. Dożylna suplementacja żelaza jest terapią pierwszego wyboru u pacjentów z klinicznie aktywną postacią NChZJ, z hemoglobiną poniżej 10 g/dl oraz u chorych wymagających leków stymulujących erytropoezę. Z kolei w przypadku niedokrwistości chorób przewlekłych istotna jest intensyfikacja terapii choroby podstawowej. Podsumowując, biorąc pod uwagę wpływ niedokrwistości na jakość życia oraz przebieg NChZJ, niezwykle ważne jest skuteczne jej leczenie i regularne monitorowanie, także u chorych w fazie remisji.

Okołoodbytnicza postać choroby Leśniowskiego‑Crohna w pytaniach i odpowiedziach

Perianal Crohn’s disease – questions and answers
Paweł Siwiński, Adam Dziki, Michał Mik

Streszczenie
Okołoodbytnicza postać choroby Leśniowskiego‑Crohna jest olbrzymim wyzwaniem terapeutycznym. Leczenie jest długotrwałe, a jego efekty są nadal niezadowalające. Przebieg tej formy choroby jest u części pacjentów wyniszczający, z towarzyszącymi licznymi powikłaniami i prawie zawsze wymaga leczenia wielospecjalistycznego. Najlepsze efekty osiąga się z wykorzystaniem skojarzonej terapii farmakologicznej i chirurgicznej. Doświadczenie chirurga w prowadzeniu tej grupy chorych oraz ciągła współpraca z gastroenterologami w celu wyboru jak najkorzystniejszej sekwencji leczenia to czynniki poprawiające skuteczność terapii.

Wskazania do przeszczepienia wątroby

Indication to liver transplantation
Joanna Raszeja‑Wyszomirska

Streszczenie
Przeszczepienie wątroby jest od ponad 50 lat uznaną procedurą leczniczą w stanach ostrej i przewlekłej niewydolności wątroby oraz w wybranych schorzeniach onkologicznych, pierwotnie lub wtórnie dotyczących wątroby. Poniższy artykuł jest przeglądem wskazań do transplantacji wątroby, zarówno wynikających z etiologii choroby wątroby, z uwzględnieniem obecnie zachodzących zmian na listach oczekujących, jak i ze zmian patofizjologicznych w przewlekłych chorobach wątroby.

Intermittent fasting – kolejny ryzykowny trend żywieniowy czy dieta o udowodnionych podstawach naukowych?

Intermittent fasting – another risky nutrition trend or diet with proven scientific evidence?
Cezary Chojnacki, Paulina Konrad, Aleksandra Błońska

Streszczenie
Dieta intermittent fasting (IF) – występująca m.in. pod nazwami „głodówka okresowa” lub „post przerywany” – to termin używany do określenia schematów żywieniowych, polegających na cyklicznym i drastycznym ograniczaniu kaloryczności posiłków. W różnych odmianach stosowana jest w wielu religiach od pokoleń, ale jej wpływ na stan zdrowia nie jest wystarczająco poznany. Wyniki badań przeprowadzonych głównie na zwierzętach wskazują na jej potencjalnie korzystny wpływ na skład masy ciała, zmniejszenie ryzyka kardiometabolicznego, poprawę parametrów gospodarki węglowodanowej i lipidowej, a także zmniejszenie ryzyka chorób nowotworowych i neurodegeneracyjnych. Badania przeprowadzone na ludziach dotyczą bardzo małych grup i krótkich okresów obserwacji. Dieta IF stosowana jest głównie w leczeniu nadwagi i otyłości, ale nadal brak jest wystarczających dowodów potwierdzających jej skuteczność i bezpieczeństwo.

Opis przypadku pacjenta z podniedrożnością górnego odcinka przewodu pokarmowego w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna

Case report of a patient with upper gastrointestinal tract obstruction in the course of Crohn’s disease
Tomasz Kurowski, Bartosz Ostrowski, Maciej Kajor, Marek Hartleb

Streszczenie
Choroba Leśniowskiego-Crohna może rozwinąć się w każdym odcinku przewodu pokarmowego. Najczęstszą lokalizacją zmian jest końcowy odcinek jelita cienkiego i jelito grube, natomiast obecność choroby Leśniowskiego-Crohna w górnym odcinku przewodu pokarmowego jest rzadka. Wyjątkowo rzadko powstają izolowane zmiany ograniczone do dwunastnicy. Opisano przypadek zmian dwunastniczych w chorobie Leśniowskiego-Crohna u 31-letniego pacjenta z objawami niedrożności górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Zespół PPP (zapalenie trzustki, zapalenie tkanki podskórnej oraz zapalenie stawów – pancreatitis, panniculitis, polyarthritis) – opis przypadku

PPP syndrome (pancreatitis, panniculitis, polyarthritis) – case report
Julia Banasik, Milena Padysz, Konrad Kosztowny, Piotr Hogendorf, Adam Durczyński, Janusz Strzelczyk, Anita Gąsiorowska

Streszczenie
Zespół PPP obejmujący zapalenie trzustki, zapalenie tkanki podskórnej oraz zapalenie stawów to rzadka choroba o niejasnej etiopatogenezie. Występuje zwykle u pacjentów z ostrym lub przewlekłym zapaleniem trzustki lub rakiem trzustki. Rozpoznanie zespołu należy brać pod uwagę u osób z chorobą tego narządu, u których występują także zmiany skórne i stawowe. Ustalenie właściwego rozpoznania jest niezbędne do wdrożenia odpowiedniego leczenia i wymaga wielodyscyplinarnej współpracy. Praca przedstawia przypadek pacjenta z zespołem PPP i krótkie podsumowanie dostępnego piśmiennictwa.

Rozpoznawanie i leczenie halitosis – punkt widzenia lekarza stomatologa

Diagnosis and treatment of halitosis – the dentist’s point of view
Natalia Bielecka‑Kowalska

Streszczenie
Halitosis jest jednym z problemów skłaniających pacjentów do wizyty u lekarza dentysty lub gastroenterologa. Jest to przewlekły, nieprzyjemny zapach z ust spotykany u pacjentów obojga płci i w różnym wieku. Dolegliwość ta poza dyskomfortem i trudnościami w kontaktach interpersonalnych może być pierwszym objawem poważnych problemów zdrowotnych. Halitoza jest zagadnieniem interdyscyplinarnym, a przyczyna może być ukryta w wielu problemach ogólnoustrojowych. Znaczną część przypadków można powiązać z chorobami zlokalizowanymi w jamie ustnej. Najczęstszymi stomatologicznymi przyczynami nieświeżego oddechu są stany zapalne w obrębie dziąseł i przyzębia oraz próchnica, w większości przypadków będące wynikiem nieprawidłowej higieny jamy ustnej. W przypadku problemów stomatologicznych, które przyczyniają się do powstania halitosis, niezwykle istotna jest profilaktyka i systematyczne wizyty kontrolne. Celem tej pracy jest przedstawienie klasyfikacji i przyczyn nieświeżego oddechu związanych z jamą ustną. Ponadto opisano diagnostykę halitozy i badanie stomatologiczne m.in. zapalenia dziąseł i przyzębia. Przedstawiono możliwości leczenia halitozy związanej z nieprawidłową higieną i jej następstwami oraz nowe możliwości terapeutyczne. Niestety nie zawsze przyczynę halitosis da się wyeliminować. Niezwykle istotnym elementem jest właściwa edukacja i motywacja pacjenta. Odpowiednio przeprowadzony indywidualny instruktaż higieny jamy ustnej, dobór odpowiednich akcesoriów higienicznych dostosowanych do potrzeb pacjenta to podstawy długotrwałego efektu terapeutycznego. Pomimo wielu badań ten problem jest powszechny i wciąż brakuje skutecznych terapii.

Abstract
Halitosis is one of the problems motivating the patient to visit the dentist or gastroenterologist. This is a chronic, unpleasant odor from the oral cavity. It is found in patients of both sexes and at different ages. This problem, apart from discomfort and difficulties in interpersonal contacts, may be the first symptom of serious health problems. Halitosis is an interdisciplinary problem, and the cause can be hidden in many systemic problems. A significant proportion of cases can be associated with diseases located in the mouth. The most common dental causes of bad breath are gingivitis, periodontitis, and tooth decay. In most cases, they are the result of poor oral hygiene. For dental problems that contribute to halitosis, prevention and systematic follow‑up visits are extremely important. The purpose of this work is to present the classification and causes of bad breath associated with the mouth. In addition, the diagnosis of halitosis and dental examination of gingivitis and periodontitis are described. Treatment options for halitosis associated with poor hygiene and its consequences are described, as well as new therapeutic options. Unfortunately, the cause of halitosis cannot always be eliminated. The patient’s proper education and motivation are extremely important. Properly conducted individual oral hygiene instruction, the selection of appropriate hygiene accessories tailored to the needs of the patient are the basis for a long‑term therapeutic effect. Despite many studies this problem is still widespread and still lacks effective therapies

.

Halitoza – punkt widzenia lekarza gastroenterologa

Halitosis – gastroenterologist’s point of view
Aleksandra Kaczka

Streszczenie
Chociaż choroby przewodu pokarmowego rzadko są przyczyną halitozy, to nieprzyjemny zapach z ust jest jednym z dość częstych powodów konsultacji u gastroenterologa. Ten uciążliwy objaw w istotny sposób ogranicza życie społeczne pacjenta, wpływa na jego relacje z bliskimi i znacznie pogarsza jakość życia. Poniższa praca omawia najważniejsze aspekty dotyczące halitozy w codziennej praktyce klinicznej, które powinny być wzięte pod uwagę w diagnostyce i ustaleniu postępowania u pacjenta zgłaszającego nieprzyjemny zapach z ust.

Znaczenie witaminy D w etiopatogenezie nieswoistych chorób zapalnych jelit u dzieci

The role of vitamin D in the pathogenesis of inflammatory bowel disease in children
Aleksandra Kowalik , Natalia Panasiuk , Elżbieta Pac‑Kożuchowska

Streszczenie
Witamina D jest związkiem o działaniu plejotropowym, wykazano jej wpływ nie tylko na regulację gospodarki wapniowo‑fosforanowej, ale również na funkcjonowanie układu sercowo‑naczyniowego, oddechowego, pokarmowego, moczowego, rozrodczego, nerwowego, immunologicznego. Szczególnie interesujące wydaje się jej znaczenie dla układu immunologicznego, liczne badania naukowe przeprowadzone w ostatnich latach wykazują, że witamina D ma zdolność modulowania odpowiedzi immunologicznej, można więc nazwać ją czynnikiem immunomodulującym. W chorobach autoimmunizacyjnych zaobserwowano wpływ niskiego poziomu witaminy D na rozwój m.in. cukrzycy typu 1, stwardnienia rozsianego, reumatoidalnego zapalenia stawów oraz nieswoistych chorób zapalnych jelit.
Nieswoiste choroby zapalne jelit to schorzenia o nieznanej dokładnie etiologii i patogenezie, wiadomo jedynie, że na zachorowanie wpływ mają czynniki genetyczne, środowiskowe i immunologiczne. Obecnie uważa się, że niedobór witaminy D może być czynnikiem immunologicznym sprzyjającym zachorowaniu na nieswoiste zapalenia jelit. Wiadomo, że deficyt witaminy D może nasilać reakcję zapalną zachodzącą w ścianie jelita, tym samym witamina D może wpływać na ciężkość zaostrzeń i długość okresów remisji. W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste zapalenia jelit, również w populacjach pediatrycznych; choroby te dotyczą coraz częściej osób przed 18. r.ż. Nieswoiste zapalenia jelit rozpoczynające się w dzieciństwie bardzo często mają cięższy przebieg w porównaniu z tymi samymi schorzeniami mającymi swój początek w wieku dorosłym. Wiedza o czynnikach mających wpływ na przebieg choroby ma istotne znaczenie w terapii nieswoistych zapaleń jelit. W pracy przedstawiono podsumowanie aktualnych doniesień na temat immunomodulującej roli witaminy D w etiopatogenezie nieswoistych zapaleń jelit.

Zasada informowania w przypadku pacjentów geriatrycznych. Artykuł 31 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty

Rafał Patryn