Dermatologia Praktyczna 1/2020

Znamiona melanocytowe wrodzone u dzieci. Aktualne zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne

Congenital nevi in children. Current diagnostics and therapeutic recommendations
Hubert Arasiewicz, Barbara Szpyrka. Maciej Bagłaj, Grażyna Kamińska-Winciorek

Streszczenie
Wrodzone znamiona melanocytowe są obecne od urodzenia lub pojawiają się do 2. r.ż. Występują dość powszechnie, charakteryzując się zmienną morfologią w zakresie lokalizacji, barwy i kształtu. Dermoskopia oraz badanie histopatologiczne stanowią złoty standard diagnostyki wrodzonych zmian barwnikowych. Obecnie kategoryzuje się je na podstawie współczynnika przewidywanego rozmiaru w wieku dorosłym. Szczególnej uwagi wymagają znamiona o dużej powierzchni, ponieważ stanowią poważny problem psychologiczny, a także są związane z innymi schorzeniami.
Najistotniejszym aspektem jest różnicowanie melanozy nerwowo-skórnej ze zwiększeniem ryzyka czerniaka ośrodkowego układu nerwowego oraz określenie ryzyka transformacji nowotworowej czerniaka, które zwiększa się wraz z rozmiarem znamienia i liczby zmian satelitarnych.
Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie aktualnej wiedzy na temat wrodzonych zmian melanocytowych z określeniem wskazań do przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego i badań obrazowych na podstawie doniesień z literatury oraz doświadczeń własnych.
Słowa kluczowe: znamiona wrodzone, dermoskopia, czerniak, melanoza nerwowo-skórna

Analiza fototoksyczności wywołanej lekami ogólnoustrojowymi oparta na zaleceniach EDF (European Dermatology Forum)

Drug-induced phototoxicity analysis based on EDF (European Dermatology Forum) recommendations
Joanna Krzysiek, Aleksandra Lesiak, Joanna Narbutt

Streszczenie
Na co dzień jesteśmy narażeni na wiele substancji o właściwościach fototoksycznych. W połączeniu z promieniowaniem słonecznym mogą one wywołać miejscowe reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne. Są to często występujące schorzenia skóry, różniące się od siebie mechanizmem powstawania, obrazem klinicznym, a także rodzajem wywołujących je substancji. Staranny wywiad, analiza obrazu klinicznego oraz dodatkowe testy diagnostyczne mogą ułatwić ustalenie ostatecznego rozpoznania. Reakcje fototoksyczne stanowią zdecydowaną większość przypadków fotosensytyzacji, dlatego warto omówić temat, opierając się na wytycznych zaproponowanych przez EDF (European Dermatology Forum).
Słowa kluczowe: fototoksyczność, wytyczne, leki

Roztwór furoinianu mometazonu – refundowana, skuteczna opcja terapeutyczna dla pacjentów z łojotokowym zapaleniem skóry oraz łuszczycą skóry owłosionej głowy

Mometasone furoate – reimbursed, effective therapeutic option for patients with seborrheic dermatitis and scalp psoriasis
Aleksandra Lesiak, Magdalena Ciążyńska, Joanna Narbutt

Streszczenie
Mometazon (furoinian mometazonu) jest glikokortykosteroidem stosowanym miejscowo, który charakteryzuje się szybkim początkiem działania oraz wysoką skutecznością. Z powodzeniem znosi uczucie świądu, redukując dodatkowo rumień oraz objawy złuszczania skóry. Produkt znalazł zastosowanie w miejscowym leczeniu wielu dermatoz odpowiadających na leczenie miejscowe glikokortykosteroidami, m.in. atopowego zapalenia skóry czy dermatoz kontaktowych. Dostępny na rynku roztwór 0,1% mometazonu stosowany 1 × dziennie wykazuje szczególną skuteczność oraz korzystny profil bezpieczeństwa w leczeniu stanów zapalnych i świądu w obrębie owłosionej skóry głowy, w tym m.in. terapii łojotokowego zapalenia skóry czy leczeniu łuszczycy skóry owłosionej głowy.
Słowa kluczowe: furoinian mometazonu, mometazon, łojotokowe zapalenie skóry, łuszczyca skóry owłosionej głowy

Schorzenia dermatologiczne związane z uszkodzeniami nerwów. Część 1. Półpasiec, zespół troficzny nerwu trójdzielnego, zespół cieśni kanału nadgarstka

Dermatological diseases related to nervous damage. Part 1. Herpes zoster, trigeminal trophic syndrome, carpal tunnel syndrome
Franciszek Seneczko

Streszczenie
Skóra wykazuje różne związki z układem nerwowym: obwodowym (sensorycznym), autonomicznym oraz ośrodkowym. Ze względu na wymienione powiązania, skóra stanowi narząd neuroimmunoendokrynologiczny. Zaburzenia złożonych procesów regulacji neuronalnych uczestniczą w patogenezie niektórych chorób z pogranicza neurologiczno-dermatologicznego, takich jak: półpasiec, zespół troficzny nerwu trójdzielnego oraz zespół cieśni kanału nadgarstka.
Słowa kluczowe: półpasiec, zespół troficzny nerwu trójdzielnego, zespół cieśni kanału nadgarstka, neuropeptydy, współczulna reakcja skórna

Łuszczyca krostkowa u dzieci – doświadczenia własne

Pustular psoriasis in children – own experience
Mirosława Kuchciak-Brancewicz

Streszczenie
Łuszczyca jest przewlekłą chorobą skóry polegającą na nadmiernej proliferacji komórek naskórkowych oraz na obecności stanu zapalnego. Uogólniona łuszczyca krostkowa typu von Zumbuscha jest postacią łuszczycy krostkowej o skrajnym nasileniu. U dzieci występuje sporadycznie. Może ujawnić się w okresie niemowlęcym lub wczesnym dzieciństwie.
Słowa kluczowe: niemowlęta, dzieci, łuszczyca krostkowa, zmiany skórne, diagnostyka różnicowa, leczenie

Zmiany skórne w ostrej chorobie retrowirusowej – diagnostyka różnicowa chorób przebiegających z wysypką

Skin changes in acute retroviral disease – differential diagnostics of diseases with rash
Jagoda Stroynowska-Kosik, Dominika Szkodzińska, Ewelina Biało-Wójcicka

Streszczenie
Ostra choroba retrowirusowa rozwija się u większości osób zakażonych wirusem HIV w ciągu 2-4 tygodni od ekspozycji na materiał zakaźny. Objawy występują nagle i utrzymują się przez ok. 3 tygodnie. W niektórych przypadkach dolegliwości przedłużają się do 10 tygodni. Choroba przebiega najczęściej z gorączką, nudnościami, bólami mięśniowo-stawowymi, bólami głowy, bólami gardła, powiększeniem węzłów chłonnych, bólami brzucha z biegunką i utratą apetytu. Zmiany skórne w ostrej chorobie retrowirusowej występują u ok. 60% osób – najczęściej w postaci wysypki plamisto-grudkowej z wykwitami o średnicy 0,5-1 cm, zlokalizowanej na twarzy, tułowiu i dłoniach. Wysypka może też być plamista, grudkowa, rzadziej pokrzywkowa lub drobnopęcherzykowa. Charakterystyczna, często opisywana triada objawów – gorączka, zapalenie gardła i powiększenie węzłów chłonnych – nie występuje u wszystkich zakażonych pacjentów. Choroba może przebiegać w postaci skąpoobjawowej lub mieć przebieg bezobjawowy, co przy braku świadomości związanej z ryzykownym zachowaniem powoduje, że zakażenie jest wykrywane późno, w zaawansowanym stadium. Zmiany skórne mogą być błędnie rozpoznawane jako wysypka w przebiegu chorób infekcyjnych lub jako osutka polekowa. W przedstawionym artykule 36-letni pacjent miał objawy ogólne oraz zmiany skórne w postaci wysypki plamisto-grudkowej, mogące odpowiadać płonicy lub reakcji alergicznej polekowej. Właściwie zebrany wywiad i wykonane badania laboratoryjne uwzględniające choroby infekcyjne przebiegające z wysypką, w tym badanie w kierunku zakażenia wirusem HIV, umożliwiły ustalenie prawidłowego rozpoznania.
Słowa kluczowe: infekcja wirusem HIV, wysypka plamisto-grudkowa, gorączka, ból gardła

Linijna IgA dermatoza pęcherzowa w przebiegu świerzbu norweskiego

Linear IgA bullous dermatosis in the course of Norwegian scabies
Justyna Rembiałkowska-Piela, Dominik Mikiel, Anna Neneman, Monika Bowszyc-Dmochowska, Marian Dmochowski

Streszczenie
Linijna IgA dermatoza pęcherzowa (LABD) należy do grupy rzadkich chorób o podłożu auto immunologicznym. Wyróżnia się postać idiopatyczną oraz indukowaną. W klasycznym obrazie choroby w obrazie klinicznym dominują rozsiane zmiany rumieniowe, napięte pęcherze i pęcherzyki. Lokalizacja zmian skórnych jest zróżnicowana i może dotyczyć skóry okolicy tułowia, twarzy, owłosionej skóry głowy wraz z zajęciem błon śluzowych. W procesie diagnostycznym decydujące znaczenie ma badanie immunopatologiczne, głównie immunofluorescencja bezpośrednia wykazująca linearne złogi przeciwciał IgA wzdłuż połączenia skórno-naskórkowego. Leczenie LABD polega na zastosowaniu dapsonu jako leku pierwszego rzutu, jak również glikokortykosteroidów oraz immunoglobulin dożylnych.
Świerzb należy do częstych, zakaźnych chorób pasożytniczych. Wywołany jest przez roztocza Sarcoptes scabiei. W klasycznej postaci choroby dominują symetryczne zmiany grudkowo-pęcherzykowe, zlokalizowane głównie w okolicy skóry brzucha, pośladków, palców rąk z towarzyszącym świądem wzmagającym się w godzinach nocnych. Świerzb norweski to nasilona postać choroby, cechuje się wysoką zakaźnością, występowaniem bardzo dużej liczby osobników świerzbowca oraz nawarstwionymi łuskami w obrębie zajętej skóry. Możliwość wyindukowania przez świerzbowca autoimmunizacyjnej choroby pęcherzowej nie została do końca wyjaśniona. Rozważa się dwa mechanizmy, które mogą być odpowiedzialne za wytwarzanie autoprzeciwciał u pacjentów ze świerzbem: uszkodzenie błony podstawnej przez enzymy lityczne, produkowane przez roztocza powodujące ekspozycję antygenów oraz reakcję krzyżową z antygenami błony podstawnej na zasadzie mimikry antygenowej.
W artykule przedstawiono przypadek 82-letniej kobiety z rozsianymi zmianami skórnymi zdiagnozowanymi jako świerzb norweski ze współistniejącą autoimmunizacyjną chorobą pęcherzową spełniającą kryteria linijnej IgA dermatozy pęcherzowej (LABD).
Słowa kluczowe: świerzb, linijna IgA dermatoza pęcherzowa, immunofluorescencja bezpośrednia, złogi IgA, wzbudzanie

DERMATOLOGIA DZIECIĘCA – pytania i odpowiedzi

Mirosława Kuchciak-Brancewicz

Streszczenie
Osutki polekowe należą do powszechnie spotykanych objawów niepożądanych. Zmiany w przebiegu wysypek polekowych mogą być ograniczone lub uogólnione. Zmianom skórnym mogą towarzyszyć zmiany ogólnoustrojowe. Tak jest w przypadku ostrej uogólnionej wysypki krostkowej. Podstawą leczenia jest odstawienie leku wywołującego.
Atopowe zapalenie skóry jest genetycznie uwarunkowaną chorobą skóry, modyfikowaną przez czynniki środowiskowe. Defekt genetyczny dotyczy m.in. filagryny. Białko to warunkuje prawidłową produkcję barierowych czynników nawilżająco-natłuszczających. Wskutek tego defektu skóra jest sucha. Najbardziej narażona na wysychanie jest twarz. Dlatego pierwszym objawem klinicznym atopowego zapalenia skóry w wieku niemowlęcym są tzw. lakierowane policzki.
Trądzik pospolity jest przewlekłą, zapalną chorobą gruczołów łojowych i ujść mieszków włosowych. Jest najczęstszą chorobą skóry w okresie pokwitania. Charakteryzuje się występowaniem zarówno wykwitów niezapalnych, jak i zapalnych. Zmian tych nie należy usuwać samemu z uwagi na możliwość powstania powikłań.
Brodawki wirusowe obejmują wiele odmian klinicznych. Do najczęściej występujących należą brodawki zwykłe, wśród nich brodawki rąk i stóp. Brodawki stóp często są mylnie rozpoznawane i traktowane jako odciski oraz niewłaściwie leczone. Przy nieodpowiednim postępowaniu może dojść do rozsiewu zmian i powikłań.
Wśród malformacji naczyniowych najczęściej występuje u dzieci znamię naczyniowe płaskie typu PWS (port wine stain). Każda obecność naczyniaka płaskiego w obrębie twarzy nakazuje przeprowadzić badania w kierunku rozpoznania zespołu Sturge’a-Webera.
Słowa kluczowe: dzieci, ostra uogólniona osutka krostkowa, atopowe zapalenie skóry, trądzik pospolity, brodawki wirusowe, malformacje naczyniowe typu PWS

WENEROLOGIA – pytania i odpowiedzi

Monika Wasilewska, Bartłomiej Święs, Iwona Rudnicka, Sławomir Majewski

Streszczenie
Ciąża jest szczególnym stanem fizjologicznym dla organizmu kobiety. Dochodzi między innymi do zjawiska immunosupresji i wzrostu ryzyka ujawnienia utajonego zakażenia typami genitalnymi HPV. W ciąży brodawki płciowe są liczne, mogą osiągać większe rozmiary, a nawroty są częste. Potencjalne ryzyko zakażenia dziecka wirusami HPV występuje zazwyczaj podczas porodu. Leczenie brodawek płciowych w ciąży jest utrudnione ze względu na ograniczone możliwości terapeutyczne. U kobiet w ciąży preferowane są metody zabiegowe, takie jak krioterapia i łyżeczkowanie. Podczas leczenia w wyjątkowych sytuacjach można zastosować preparat miejscowy zawierający imikwimod.
Kłykciny kończyste okolicy odbytu są głównie przenoszone przez bierne kontakty seksualne jednakowo u obu płci. Ryzyko wystąpienia zmian zależy w największym stopniu od wydolności układu odpornościowego. Lokalizacja kłykcin kończystych w odbycie często skutkuje późnym rozpoznaniem. W terapii można zastosować preparaty miejscowe zawierające podofilotoksynę czy imikwimod oraz standardowe procedury zabiegowe, takie jak krioterapia, łyżeczkowanie i wycięcie chirurgiczne. Bardzo istotna jest współpraca z lekarzem proktologiem i rektoskopowa ocena kanału odbytu pod kątem występowania zmian. Po zabiegu pacjent wymaga edukacji na temat wysokiej zakaźności choroby.
Słowa kluczowe: brodawki płciowe, ciąża, okolica odbytu, krioterapia, łyżeczkowanie, kłykciny kończyste, imikwimod, podofilotoksyna