Przegląd Pediatryczny 2/2017

Leczenie zapalenia oskrzelików u dzieci poniżej 2. roku życia – porównanie najnowszych wytycznych

Treatment of bronchiolitis in children under 2 years of age – comparison of the latest guidelines
Maria Kiersnowska, Zofia Konarska

Streszczenie:
W artykule podsumowano wytyczne znanych towarzystw naukowych, porównujące postępowanie w zapaleniu oskrzelików. Zapalenie oskrzelików jest chorobą dolnych dróg oddechowych występującą u dzieci do 2. roku życia, ze szczytem zachorowania między 3. a 6. miesiącem życia. Schorzenie jest jedną z głównych przyczyn hospitalizacji u dzieci w 1. roku życia, w sezonie zimowym. Rozpoznanie ustalane jest na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego pacjenta; nie zaleca się rutynowego wykonywania badania radiologicznego klatki piersiowej, jak też badań laboratoryjnych. Pomimo powszechności choroby, nie istnieje jeden rekomendowany model postępowania z pacjentem. Dostępne dane naukowe potwierdzają, że leczenie objawowe, takie jak podaż tlenu czy nawadnianie, jest wciąż podstawową metodą leczenia. Pozostałe terapie mogą być skuteczne u wybranych dzieci, zatem nie są jednoznacznie rekomendowane w rutynowym postępowaniu. Kluczem do redukcji liczby zachorowań na zapalenie oskrzelików jest prewencja i profilaktyka przeciwko RSV (respiratory syncytial virus), zwłaszcza u dzieci z grup wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu choroby.
Słowa kluczowe: RSV (respiratory syncytial virus), niemowlęta, małe dzieci, zapalenie oskrzelikow, wytyczne

Kwasy tłuszczowe omega-3 w terapii dysfunkcji neurorozwojowych i zaburzeń zachowania oraz w aspekcie prowygaszeniowym procesów zapalnych u dzieci

Omega-3 fatty acids in the therapy of neurodevelopmental dysfunctions and behaviour disorders and as an anti-inflammatory pro-resolving agents in children
Wojciech Służewski

Streszczenie:
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 stanowią ważną składową rozwijającego się ośrodkowego układu nerwowego i dlatego są kluczowe dla rozwoju mózgu wewnątrzłonowo oraz w pierwszych miesiącach i latach życia dziecka. Celem tego opracowania jest przedstawienie dostępnego piśmiennictwa omawiającego rolę kwasów omega-3 pochodzenia rybnego, bogatych w kwas eikozapentaenowy i dokozaheksaenowy w rozwoju mózgu i jego funkcji u dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi, jak m.in. zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi oraz inne zaburzenia zachowania i nastroju związane z nieprawidłowym metabolizmem serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym. Nowe badania wykazują również rolę kwasów omega-3 i pochodzących od nich mediatorów reakcji zapalnej, zwanych resolwinami i protektynami, w ograniczaniu ostrej reakcji zapalnej i przyspieszaniu powrotu do homeostazy, co może być częścią terapii przewlekłych chorób zapalnych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy neuropatia typu IgA.
Słowa kluczowe: kwasy omega-3, zaburzenia neurorozwojowe, ADHD, przewlekłe zapalenia, dzieci

Dystrofia mięśniowa Duchenne’a – kolejne próby terapeutyczne

Duchenne muscular dystrophy – novel therapeutic options
Wojciech Służewski, Grzegorz Biegański, Małgorzata Kegel

Streszczenie:
Autorzy omawiają najnowsze doniesienia w zakresie kolejnych prób terapeutycznych w dystrofii mięśniowej Duchenne’a (DMD). Poruszają tematykę zarówno aktualnie stosowanych schematów w leczeniu glikokortykosteroidami, jak i najnowszych doniesień na temat terapii, będących ciągle na rożnym etapie badań klinicznych – w tym terapii polegającej na ominięciu egzonu, ominięciu kodonu „stop”, inhibicji szlaku miostatyny oraz terapii z zastosowaniem utrofiny. Autorzy poruszają również kwestię najnowszych doniesień z zakresu wykorzystania terapii genowej oraz transplantacji komórek chimerycznych w terapii DMD.
Słowa kluczowe: dystrofia mięśniowa Duchenne’a, możliwości terapeutyczne, dzieci

Badania przesiewowe słuchu noworodków matek osadzonych w zakładzie karnym dla kobiet

Hearing test screening of the newborns born by mothers jailed in prison for women
Małgorzata Napieralska, Aleksandra Modlińska, Joanna Krzeszowiak, Robert Śmigiel

Streszczenie:
Wstęp: Zgodnie z zaleceniami Programu Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków w Polsce badanie skriningowe słuchu noworodków jest dostępne i wdrażane we wszystkich szpitalach. Przesiewowe badanie słuchu pozwala na szybką identyfikację ubytku słuchu oraz wczesne rozpoczęcie terapii i rehabilitacji, w tym poprawy rozwoju mowy.
Cel pracy: Celem pracy była ocena wyników badań przesiewowych słuchu u noworodków urodzonych przez matki osadzone w więzieniu dla kobiet oraz potencjalnej zależności między wynikiem badania a występującymi czynnikami ryzyka.
Materiał i metody: Badaniem objęto 117 noworodków urodzonych przez matki osadzone w zakładzie karnym. Wszystkie badania, analiza ich wyników oraz dostępnej dokumentacji medycznej zostały dokonane za zgodą władz więziennych. Wykorzystano badanie otoemisji akustycznej wywołanej trzaskiem (TEOAE). Analizowano częstość występowania zaburzeń, obecność czynników ryzyka uszkodzenia słuchu oraz ich potencjalny wpływ na wyniki badań przesiewowych. Materiał poddano analizie statystycznej.
Wyniki: Głównym czynnikiem ryzyka uszkodzenia słuchu w ogólnej populacji 117 badanych noworodków, niezależnie od wyniku badania przesiewowego, były infekcje wewnątrzmaciczne (23,9% badanych), kolejny czynnik to leki ototoksyczne (13,6% badanych). Nieprawidłowy wynik przesiewowego TEOAE stwierdzono u 14,5% (n = 17) badanych dzieci, częściej wśród płci męskiej (58,8%). W tej grupie najczęstszym czynnikiem ryzyka było stosowanie leków ototoksycznych (41%), dalej infekcje wewnątrzmaciczne (17,6%), niska masa urodzeniowa (< 1500 g), wrodzone wady głowy i szyi oraz upośledzenie słuchu w wywiadzie rodzinnym. Zgodnie z obowiązującymi zasadami, w przypadku nieprawidłowej odpowiedzi w TEOAE i/lub obecności co najmniej jednego czynnika ryzyka zalecano dalszą diagnostykę w referencyjnych ośrodkach audiologicznych. Zgodę na kontynuowanie procedury wyraziło 84% matek.
Wnioski: Częstość nieprawidłowych wyników badań słuchu jest w populacji noworodków matek osadzonych w zakładzie karnym wyższa niż w populacji ogólnej. Czynniki ryzyka to: wysoki udział leków ototoksycznych i niezadowalająca kontynuacja postępowania diagnostycznego jako skutek decyzji matek. Spostrzeżenia te są bardzo ważne dla personelu medycznego i więziennego. W perspektywie dalszych losów noworodków należy zwrócić szczególną uwagę na opiekę nad ciężarną w warunkach pozbawienia wolności, zmierzającą do zminimalizowania czynników ryzyka oraz konieczność opracowania odpowiednich kryteriów i programów badań przesiewowych w tej szczególnej sytuacji.
Słowa kluczowe: badanie przesiewowe słuchu, noworodek, więziennictwo

Znajomość alergenów pokarmowych i zasad diety eliminacyjnej wśród rodziców dzieci z alergią pokarmową

Knowledge of food allergens and rules of elimination diet among parents of children with food allergies
Monika Maćków, Monika Bronkowska, Alina Zbróg

Streszczenie:
Wstęp: Od kilku lat wzrasta częstość występowania alergii pokarmowej wśród dzieci. Znaczącą rolę w terapii odgrywa dieta eliminacyjna, która odpowiednio zbilansowana, może zapobiegać niedoborom pokarmowym.
Cel: Celem pracy była ocena wiedzy rodziców dzieci z alergią pokarmową na temat diety eliminacyjnej, poszczególnych alergenów pokarmowych oraz określenie źródeł informacji na temat żywienia w alergii pokarmowej i stosowanej diety eliminacyjnej.
Materiał i metodyka: Badanie przeprowadzono od czerwca do sierpnia 2016 roku w szpitalach, żłobkach oraz przedszkolach na terenie Wrocławia, Legnicy i Zgorzelca wśród 91 rodziców dzieci z alergią pokarmową. Wiedzę weryfikowano za pomocą kwestionariusza ankiety, składającego się z pytań zamkniętych, specjalnie skonstruowanego na potrzeby badania. Pytaniem weryfikującym ankietowanych było pytanie o stosowanie u dziecka diety eliminacyjnej, co zadeklarowało 85 rodziców.
Wyniki: Ankietowani znali pojęcie „dieta eliminacyjna”, ponieważ 77,7% wypełniających kwestionariusz zaznaczyło prawidłową definicję. Natomiast 76,5% respondentów błędnie stwierdziło, że przy alergii na białko mleka krowiego można podawać mleko kozie, owcze i ich przetwory. Badani również byli poproszeni o zaznaczenie zboża, w którym znajduje się gluten – 68,2% z nich wskazało żyto. Głównym źródłem wiedzy rodziców na temat diety eliminacyjnej i żywienia w alergii okazały się: Internet (69 wskazań), lekarz (65 wskazań), książki wraz z poradnikami (39 wskazań), a także dietetyk (33 wskazania).
Wnioski: Wiedza rodziców na temat żywienia nie jest wystarczająca i jednoznaczna. Dlatego też niezbędna jest edukacja żywieniowa i wsparcie dietetyka w leczeniu dzieci z alergią pokarmową, by zapewnić młodym organizmom odpowiedni wzrost i rozwój.
Słowa kluczowe: dieta eliminacyjna, alergeny pokarmowe, alergia pokarmowa

Wykorzystanie bakteriofagów w leczeniu zapalenia płuc i opłucnej o etiologii Enterobacter asburiae u dziecka z ostrą białaczką limfoblastyczną – opis przypadku

The use of bacteriophage therapy in Enterobacter asburiae infection in child with acute lymphoblastic leukemia – case report
Karolina Krajewska, Joanna Pietrzyk, Joanna Trelińska, Małgorzata Stolarska, Wojciech Młynarski

Streszczenie:
Bakteriofagi stanowią szeroko rozpowszechnioną w przyrodzie grupę wirusów atakujących i niszczących komórki bakteryjne. Dzięki tym właściwościom znalazły zastosowanie w medycynie w zwalczaniu infekcji bakteryjnych. Obecnie, w dobie narastającej antybiotykoodporności drobnoustrojów, obserwowany jest wzrost zainteresowania terapią bakteriofagami jako alternatywą lub uzupełnieniem konwencjonalnego leczenia antybiotykowego. Bakteriofagi są szczególnie skuteczne w przypadku zakażeń wywołanych przez pałeczki Gram-ujemne. Ich stosowanie jest leczeniem eksperymentalnym, zarezerwowanym dla pacjentów, u których standardowe metody terapii były niewystarczająco skuteczne. W pracy przedstawiono przypadek 14-letniego chłopca leczonego z powodu ostrej białaczki limfoblastycznej T-komórkowej, bifenotypowej z koekspresją antygenów linii mieloidalnej oraz mutacją w genie FLT3, kwalifikowanego do grupy wysokiego ryzyka oraz allogenicznego przeszczepienia szpiku. W trakcie immunosupresji, podczas intensywnego etapu chemioterapii konsolidującej remisję, u pacjenta rozwinęło się powikłanie infekcyjne pod postacią sepsy o etiologii Enterobacter asburiae – szczep ESBL(+) wrażliwy na większość antybiotyków szerokowidmowych, a następnie zapalenie płuc z wysiękowym zapaleniem opłucnej – w posiewie płynu uzyskanego z nakłucia wyhodowano ponownie Enterobacter asburiae – szczep wielolekooporny (patogen wrażliwy jedynie na kolistynę oraz średniowrażliwy na amikacynę). Pomimo zastosowania kolejno modyfikowanej antybiotykoterapii, zgodnej z pierwotnym oraz kolejnym antybiogramem (amikacyna, ciprofloksacyna, meropenem, kolistyna, imipenem), nadal otrzymywano wzrost chorobotworczego patogenu w płynie z jamy opłucnej. Wobec wyczerpania standardowych metod leczenia pacjenta zakwalifikowano do terapii fagowej prowadzonej przez Centrum Medyczne Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu. Przed wdrożeniem fagoterapii obserwowano poprawę stanu klinicznego chłopca, zakończono drenaż czynny jamy opłucnej, wskaźniki ostrej fazy stopniowo obniżały się, pacjent zakończył intensywną 42-dniową antybiotykoterapię. Doustną podaż preparatu bakteriofagowego – pojedynczy szczep faga, aktywny wobec chorobotwórczego gatunku bakterii, rozpoczęto po zakończeniu antybiotykoterapii i stosowano bez powikłań przez 4 tygodnie. Uzyskany dobry efekt takiego alternatywnego postępowania potwierdza, że terapia bakteriofagami w skojarzeniu z antybiotykoterapią jest bezpieczna i skuteczna w leczeniu ciężkich bakteryjnych zakażeń u dzieci pozostających w immunosupresji spowodowanej leczeniem przeciwnowotworowym.
Słowa kluczowe: bakteriofagi, ostra białaczka limfoblastyczna, infekcja, dzieci