Dermatologia Praktyczna 2/2024

Choroby eozynofilowe skóry. Część 1. Wzór kliniczny pokrzywkowy

Eosinophilic skin diseases. Part 1. Clinical urticarial pattern

Franciszek Seneczko, Michał Seneczko

Streszczenie

W warunkach fizjologicznych eozynofile w skórze nie występują. Natomiast naciek eozynofilowy jest częstym objawem całego spektrum chorób skóry. Eozynofilia skórna ma charakter reaktywny, w większości przypadków zależny od cytokin. Eozynofile uczestniczą w obronie gospodarza przez regulację odpowiedzi immunologicznej. Mogą jednak powodować również uszkodzenia tkanek i aktywnie uczestniczyć w patogenezie niektórych chorób, określanych jako dermatozy eozynofilowe.

Dermatozy eozynofilowe stanowią heterogenną grupę chorób o różnej etiologii. Choroby cechuje naciek eozynofilów z możliwą ich degranulacją w skórze i/lub błonach śluzowych. Naciekowi eozynofilów może towarzyszyć eozynofilia we krwi obwodowej. Zaburzenia lokacji eozynofilów skutkują całym spektrum klinicznym, obejmującym niejednorodne wykwity chorobowe, np. zmiany pokrzywkowe, guzki, krosty, pęcherze lub owrzodzenia. Ta rozbieżność objawów klinicznych wpływa na niejednoznaczność systemu klasyfikacji wymienionej grupy chorób. Jedna z klasyfikacji uwzględnia zgodność z obrazem klinicznym oraz histologicznymi procedurami diagnostycznymi. Podstawę klasyfikacji zastosowanej w pracy własnej stanowią zgrupowane wzorce kliniczne dermatoz eozynofilowych oraz należące do nich jednostki chorobowe. Niniejsza, pierwsza część cyklu publikacji obejmuje choroby eozynofilowe skóry o wzorcu pokrzywkowym.

Abstract

Under physiological conditions, eosinophils do not occur in the skin. However, eosinophilic infiltration is a common symptom of a wide spectrum of skin diseases. Cutaneous eosinophilia is reactive, in most cases dependent on cytokines. Eosinophilia participate in host defense by regulating the immune response. However, it can also cause tissue damage and actively participate in the pathogenesis of certain diseases known as eosinophilic dermatoses.

Eosinophilic dermatoses constitute a heterogeneous group of diseases of various etiologies. The diseases are characterized by eosinophil infiltration with possible degranulation in the skin and/or mucous membranes. Eosinophil infiltration may be accompanied by eosinophilia in peripheral blood. Disturbances in eosinophil location result in broad clinical spectrum, including heterogeneous lesions, such as urticarial lesions, nodules, pustules, blisters, or ulcers. This discrepancy in clinical symptoms results in the ambiguity of the classification system for this group of diseases. One of the classifications takes into account compliance with the clinical picture and histological diagnostic procedures. The basis for the classification used in our own work are grouped clinical patterns of eosinophilic dermatoses and the disease entities they belong to. This, the first part of the series of publications, covers eosinophilic skin diseases with a urticarial pattern.

Słowa kluczowe: eozynofile, degranulacja eozynofilów, białka ziarnistości, homeostaza tkanek, dermatozy eozynofilowe

Key words: eosinophils, eosinophil degranulation, granule proteins, tissue homeostasis, eosinophilic dermatoses

Rumień obrączkowaty odśrodkowy – przegląd piśmiennictwa

Erythema annulare centrifugum – review of the literature

Martyna Duda, Michał Dec, Hubert Arasiewicz

Streszczenie

Rumień obrączkowaty odśrodkowy (łac. erythema annulare centrifugum – EAC) to choroba o nieznanej etiologii, uznawana za reakcję nadwrażliwości na wiele różnych antygenów. Klinicznie objawia się charakterystycznymi wykwitami plamisto-grudkowymi układającymi się łukowato, obrączkowato lub policyklicznie. Choroba może wystąpić w każdym wieku, a szczyt zapadalności przypada na 5. dekadę życia. EAC pozostaje wyzwaniem diagnostycznym ze względu na cały wachlarz potencjalnych czynników etiologicznych. Skuteczna terapia wymaga dokładnej identyfikacji przyczyny podstawowej i jej eliminacji, wspomaganej leczeniem objawowym. Dalsze badania są konieczne w celu lepszego zrozumienia mechanizmów patogenetycznych oraz opracowania precyzyjniejszych metod terapeutycznych. Podsumowując, EAC jest schorzeniem o złożonej etiologii, które wymaga dokładnej diagnostyki oraz indywidualnego postępowania terapeutycznego zależnego od przyczyny.

Abstract

Erythema annulare centrifugum (EAC) is a disease of unknown etiology, considered to be a hypersensitivity reaction to many different antigens. Clinically, it manifests itself with characteristic maculopapular eruptions arranged in an arcuate, ring-shaped or polycyclic pattern. The disease can occur at any age, with peak incidence in the 5th decade of life. EAC remains a diagnostic challenge due to the wide range of potential etiological factors. Effective therapy requires accurate identification of the underlying cause and its elimination, supported by symptomatic treatment. Further research is necessary to better understand the pathogenetic mechanisms and develop more precise therapeutic methods. To sum up, EAC is a disease with a complex etiology that requires accurate diagnostics and an individual therapeutic approach depending on the cause.

Słowa kluczowe: rumień obrączkowaty odśrodkowy, paraneoplastyczny rumień odśrodkowy

Key words: erythema annulare centrifugum, paraneoplastic erythema annulare centrifugum eruption

Hepatoprotekcja w dermatologii

Hepatoprotection in dermatology

Andrzej Kaszuba

Streszczenie

Wątroba to największy gruczoł w organizmie człowieka. Należy do najważniejszych organów układu pokarmowego. Spełnia rolę detoksykacyjną, metaboliczną, filtracyjną, magazynującą, bierze udział w degradowaniu hormonów oraz przemianie leków. Wśród funkcji detoksykacyjnych istotna jest neutralizacja substancji szkodliwych i toksycznych dla ludzkiego organizmu, np. składników leków, alkoholu, konserwantów z pożywienia i innych środków chemicznych. Z punktu widzenia klinicysty dermatologa istotne jest zwrócenie uwagi na ochronę funkcji wątroby, czyli hepatoprotekcję, w następujących przypadkach:

• podczas podejmowania długotrwałych terapii systemowych lekami;

• u chorych z przewlekłymi dermatozami zapalnymi i współistniejącym zespołem metabolicznym;

• w chorobach wielonarządowych, w których występuje uszkodzenie wątroby.

W artykule omówiono mechanizmy polekowego uszkodzenia wątroby (drug-induced liver injury – DILI), które jest zespołem objawów klinicznych spowodowanych toksycznym oddziaływaniem na wątrobę leków, preparatów naturalnej i chińskiej medycyny, innych preparatów ziołowych lub suplementów diety. Przedstawiono również główne czynniki ryzyka rozwoju niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (non-alcoholic fatty liver disease – NAFLD), jej postacie, objawy kliniczne, możliwości profilaktyki oraz czynnej hepatoprotekcji.

Abstract

The liver is the largest gland in the human body. It is one of the most important organs of the digestive system. It fulfills the role of: detoxification, metabolism, filtration and storage, it takes part in the degradation of hormones and in the transformation of drugs. Among the detoxification functions, the most important is to neutralize substances harmful and toxic to the human body, such as chemical agents: drug ingredients, alcohol, food preservatives and chemicals. From the point of view of a dermatologist clinician, it is important to pay attention

• when undertaking long-term systemic drug therapies;

• in patients with chronic inflammatory dermatoses and coexisting metabolic syndrome;

• in multi-organ diseases in which liver damage occurs.

Słowa kluczowe: polekowe uszkodzenia wątroby, choroby skóry, hepatoprotekcja

Key words: drug-induced liver damage, skin diseases, hepatoprotection

Zastosowanie 8% cyklopiroksu z hydroksypropylowym chitozanem (HPCH) w leczeniu miejscowym grzybicy paznokci

Use of 8% ciclopirox hydroxypropyl chitosan (HPCH) in the topical treatment of onychomycosis

Nina Łabędź, Aleksandra Dańczak-Pazdrowska, Ryszard Żaba, Adriana Polańska

Streszczenie

Lakier do paznokci z cyklopiroksem w stężeniu 8%, oparty na innowacyjnej formule hydroksypropylowego chitozanu (HPCH), wskazany jest w leczeniu łagodnych do umiarkowanych zakażeń grzybiczych paznokci, wywołanych przez dermatofity i/lub inne grzyby wrażliwe na cyklopiroks, bez zajęcia macierzy paznokcia. Wykazuje większą skuteczność leczenia niż lakier z nierozpuszczalnym w wodzie cyklopiroksem w stężeniu 8% i amorolfiną w stężeniu 5% oraz mniejszą częstość takich działań niepożądanych, jak rumień czy pieczenie. Na powierzchni płytki paznokciowej tworzy nieprzepuszczalną dla patogenów barierę, chroniąc dodatkowo przed urazami fizycznymi i chemicznymi. Znajduje zastosowanie zarówno w leczeniu, jak i profilaktyce zakażeń grzybiczych.

Abstract

Nail lacquer with 8% ciclopirox, based on an innovative formulation of hydroxypropyl chitosan (HPCH), is indicated for the treatment of mild to moderate onychomycosis caused by dermatophytes and/or other fungi sensitive to ciclopirox, without nail matrix involvement. It is more effective than water-insoluble 8% ciclopirox and 5% amorolfine and has fewer side effects, such as erythema or burning. It forms an impermeable barrier to pathogens on the surface of the nail plate and protects against physical and chemical agents. It is used in both the treatment and prevention of fungal infections.

Słowa kluczowe: cyklopiroks, hydroksypropylowy chitozan, grzybica paznokci, lakier do paznokci

Key words: ciclopirox, hydroxypropyl chitosan, onychomycosis, nail lacquer

Rumień guzowaty u dzieci – obraz kliniczny, ocena dermatoskopowa, algorytm postępowania na podstawie opisu serii przypadków i przeglądu piśmiennictwa

Erythema nodosum in children – clinic, dermoscopic evaluation, treatment algorithm based on case series description and literature review

Aldona Olejnik

Streszczenie

Rumień guzowaty (RG) jest najczęstszą postacią chorób obejmujących zapalenie tkanki podskórnej u dzieci, ale jednocześnie rzadko występującym schorzeniem w populacji pediatrycznej. Rozpoznanie jest najczęściej ustalane na podstawie badania klinicznego, w którym charakterystyczna jest obecność ostrozapalnych guzów zlokalizowanych przeważnie na przedniej części goleni. RG może być idiopatyczny, ale także może być rewelatorem chorób ogólnoustrojowych lub zakaźnych, dlatego istotna jest prawidłowo przeprowadzona diagnostyka i tym samym adekwatne leczenie.

Cel pracy. Przedstawienie opisów przypadków dwójki dzieci, z uwzględnieniem algorytmu diagnostycznego i oceny dermatoskopowej zmian guzowatych.

Opisy przypadków. Przedstawienie opisów dwójki dzieci: 7-letniego chłopca i 14-letniej dziewczynki, u których wystąpiły mnogie, bolesne guzy na ciele. Na podstawie obrazu klinicznego, po przeprowadzeniu wnikliwej diagnostyki wykluczającej schorzenia ogólnoustrojowe i zakaźne, rozpoznano rumień guzowaty, który jest rzadko opisywany w tej grupie wiekowej.

Wnioski. Kliniczne rozpoznanie RG wymaga czujności diagnostycznej, umożliwiającej rozpoznanie stanów manifestujących się tym objawem, które mogą być rzadkimi chorobami o ciężkim przebiegu. W badaniu dermatoskopowym stwierdza się rozlane, żółtoczerwone, pomarańczowe przebarwienia, białawe obszary bezstrukturalne i polimorficzne naczynia (naczynia linijne, serpentynowate lub rozgałęzione).

Abstract

Erythema nodosum (EN) is the most common form of diseases involving inflammation of subcutaneous tissue in children, yet it is a rare condition in the pediatric population. Diagnosis is most often made based on clinical examination, where the characteristic feature is the presence of tender nodules typically located on the anterior aspect of the shins. EN can be idiopathic but can also be indicative of systemic or infectious diseases, hence the importance of proper diagnosis and subsequently appropriate treatment.

Objective. To present the description of two cases of children, including a diagnostic algorithm and dermoscopic assessment of nodular lesions.

Case descriptions. Presentation of two cases: a 7-year-old boy and a 14-year-old girl, who both presented with multiple painful nodules on their bodies. Based on clinical presentation, after thorough diagnostic work-up excluding systemic and infectious diseases, erythema nodosum was diagnosed, which is rarely described in this age group.

Conclusions. Clinical diagnosis of EN requires diagnostic vigilance, enabling the recognition of conditions manifesting with this symptom, which may be rare diseases with severe outcomes. Dermoscopic examination reveals diffuse yellow-red, orange discoloration, whitish structureless areas, and polymorphic vessels (linear, serpentine, or branched vessels).

Słowa kluczowe: rumień guzowaty, dzieci, dermatoskopia, algorytmy

Key words: erythema nodosum, children, dermatoscopy, algorithms

Twardzina linijna typu cięcia szablą (morphea en coup de sabre) u 9-letniego dziecka. Opis przypadku i przegląd piśmiennictwa

Morphea en coup de sabre in a 9-year-old child. Case report and literature review

Michał Dec, Martyna Duda, Hubert Arasiewicz

Streszczenie

W niniejszym opisie przypadku przedstawiono objawy, rozpoznanie i skuteczne leczenie twardziny linijnej typu cięcia szablą (morphea en coup de sabre – ECDS) u 9-letniej dziewczynki. W październiku 2022 r. pacjentka trafiła do szpitala z powodu pojawienia się zmian o charakterze morphea typu cięcia szablą. Uzyskano pozytywną reakcję na leczenie metotreksatem.

ECDS to specyficzna postać twardziny ograniczonej, która charakteryzuje się obecnością liniowych, zapalnych zmian na głowie i twarzy, przypominających „uderzenie miecza”. Opisywany przypadek ilustruje trudności diagnostyczne i skuteczne leczenie metotreksatem tej rzadkiej jednostki chorobowej.

Abstract

This case report describes the symptoms, diagnosis and effective treatment of morphea en coup de sabre (ECDS) in a 9-year-old girl. In October 2022, the patient was admitted to hospital due to the appearance of saber-like morphea lesions. The patient responded positively to methotrexate treatment.

ECDS is a specific form of limited scleroderma, which is characterized by the presence of linear, inflammatory lesions on the head and face, resembling a “sword strike”. This case illustrates the diagnostic difficulties and effective methotrexate treatment of this rare disease.

Słowa kluczowe: twardzina linijna typu cięcia szablą, choroby autoimmunologiczne

Key words: morphea en coup de sabre, autoimmune diseases

Rumień guzowaty w przebiegu półpaśca twarzy – wyzwania terapeutyczne na podstawie opisu przypadku

Erythema nodosum associated with herpes zoster of the face – therapeutic challenges based on a case report

Aldona Olejnik

Streszczenie

Rumień guzowaty (RG) jest jednym z najczęstszych wariantów panniculitis. Charakteryzuje się występowaniem ostrozapalnych guzów zlokalizowanych najczęściej na wyprostnej części goleni. Typowy obraz kliniczny i wywiad z reguły pozwalają na ustalenie rozpoznania. Nie ma jednoznacznych wytycznych dotyczących leczenia. Z uwagi na kliniczne rozpoznanie RG należy zachować czujność i w diagnostyce uwzględnić choroby manifestujące się RG.

Cel pracy. Przedstawienie możliwych opcji terapeutycznych w RG.

Opis przypadku. Omówienie przypadku 34-letniej kobiety z rozpoznaniem rumienia guzowatego w przebiegu półpaśca zlokalizowanego na twarzy, z praktyczną analizą opcji terapeutycznych RG na podstawie przeglądu piśmiennictwa.

Wnioski. RG jest objawem sugerującym wiele przyczyn chorobowych i może stanowić wyzwanie terapeutyczne. Wczesne rozpoznanie i ustalenie przyczyny gwarantują celowane leczenie. W artykule przedstawiono możliwe opcje terapeutyczne w RG, jednak z uwagi na brak jednoznacznych wytycznych odnośnie do leczenia RG wymagane są dalsze badania i obserwacje.

Abstract

Erythema nodosum (EN) is one of the most common variants of panniculitis. It is characterized by the presence of tender nodules typically located on the extensor surface of the lower legs. The typical clinical presentation and patient history usually allow for diagnosis. There are no definitive guidelines regarding treatment. Due to the clinical recognition of EN, vigilance should be maintained, and diseases manifesting with EN should be considered in the diagnostic process.

Objective. To present possible therapeutic options in erythema nodosum.

Case description. Discussion of a case of a 34-year-old woman diagnosed with erythema nodosum associated with herpes zoster located on the face, with a practical analysis of therapeutic options for erythema nodosum based on a literature review.

Conclusions. EN is a symptom suggesting various underlying diseases and can pose therapeutic challenges. Early diagnosis and determination of the cause ensure targeted treatment. The article presents possible therapeutic options for EN, but due to the lack of definitive guidelines for its treatment, further research and observations are required.

Słowa kluczowe: rumień guzowaty, leczenie, półpasiec

Key words: erythema nodosum, treatment, herpes zoster

Dermatologia dziecięca – pytania i odpowiedzi

Mirosława Kuchciak-Brancewicz

Streszczenie

Czasami zachodzi potrzeba zróżnicowania atopowego zapalenia skóry (AZS) z łuszczycą niemowlęcą. Istnieją cztery cechy ułatwiające rozpoznanie AZS typu niemowlęcego. Jest też kilka cech, które ułatwiają rozpoznanie łuszczycy. Może się zdarzyć, że choroby będą współistnieć. Rozpoznanie rumienia zakaźnego ustala się na podstawie obrazu klinicznego. W początkowym okresie, gdy zmiany występują tylko na policzkach, to schorzenie wymaga różnicowania z innymi chorobami. Dopiero pełny obraz choroby z charakterystyczną girlandowatą wysypką pozwala ustalić właściwe rozpoznanie.

Ziarniniak naczyniowy jest malformacją naczyniową, która polega na proliferacji naczyń krwionośnych w skórze. Objawia się w postaci rosnącego, czerwonego, błyszczącego guzka o nieregularnej powierzchni przypominającej malinę, często krwawiącego. Zmiany można usuwać laserem, elektrokoagulacją bądź przez chirurgiczne wycięcie. Ostatnio poddaje się dyskusji użycie propranololu.

Mięczak zakaźny jest wirusową chorobą skóry. Typowym wykwitem jest perłowoszary guzek z pępkowatym wgłobieniem. Po nakłuciu wydobywa się z niego kaszowata treść ciałka mięczakowego. Jeśli zmiana nie jest charakterystyczna, a po naciśnięciu wydobywa się wodojasny płyn, to można myśleć o naczyniaku chłonnym. Wskazane jest wtedy badanie obrazowe.

Petocje to małe, czerwone, brązowe lub fioletowe plamki o średnicy 1-3 mm, spowodowane wynaczynieniem krwi i przedostaniem się erytrocytów z naczyń kapilarnych do skóry lub błony śluzowej. Najczęściej wybroczyny pojawiają się pod wpływem wzrostu ciśnienia w naczyniach włosowatych. Pojawiają się także w przebiegu ostrych chorób zakaźnych czy ogólnoustrojowych. W takich przypadkach wymagają poszerzonych badań diagnostycznych w celu ustalenia konkretnej przyczyny.

Abstract

It is often necessary to differentiate atopic dermatitis from infantile psoriasis. There are four features that help diagnose infantile atopic dermatitis. There are also several features that make psoriasis easier to diagnose. It may happen that diseases coexist. The diagnosis of erythema infectiosum is based on the clinical picture. In the initial period, when changes occur only on the cheeks, it must be differentiated from other diseases. Only a complete picture of the disease with a characteristic garland-like rash allows the correct diagnosis to be made.

Vascular granuloma is a vascular malformation that involves the proliferation of blood vessels in the skin. It manifests itself as a growing red, shiny nodule with an irregular surface resembling a raspberry, often bleeding. Lesions can be removed with a laser, electrocoagulation or by surgical excision of the lesion. The use of propranolol has recently been debated.

Molluscum contagiosum is a viral skin disease. The typical eruption is a pearl-gray nodule with an umbilical intussusception. When punctured, the groats-like contents of the mollusc body are released. If the change is not characteristic and when pressed, a watery fluid comes out, it may be considered a lymphangioma. Imaging is then indicated.

Petechiae are small red, brown or purple spots with a diameter of 1-3 mm, caused by extravasation of blood and entry of erythrocytes from the capillaries into the skin or mucous membrane. Most often, petechiae appear due to increased pressure in the capillaries. They also appear in the course of acute infectious or systemic diseases. In such cases, they require extended diagnostic tests to determine the specific cause.

Słowa kluczowe: dzieci, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca niemowlęca, rumień zakaźny, ziarniniak naczyniowy, mięczak zakaźny, naczyniak chłonny, petocje

Key words: children, atopic dermatitis, infantile psoriasis, erythema infectious, granuloma vascularis, molluscum contagiosum, lymphangioma, petechiae